Op woensdag begint het negentiende Nationale Congres van de Communistische Partij China. In de Grote Hal van het Volk in Beijing komen ruim tweeduizend afgevaardigden van lokale afdelingen uit alle windstreken van de Volksrepubliek bij elkaar om te vergaderen over de koers van de partij.
Hoeveel het er precies zullen zijn is nog niet bekend, want er gaat een ingewikkelde procedure aan vooraf om te bepalen wie geschikt is als afgevaardigde. Alles om er zorg voor te dragen dat het vijfjaarlijkse congres harmonieus verloopt en niet door dwarsliggers wordt verstoord. Bij het vorige partijcongres in 2012, confereerden er 2.270 afgevaardigden. Ga er maar vanuit dat het er dit keer weer ietsje meer zijn, om het groeiend aantal partijleden te benadrukken.
De CPC had eind vorig jaar 89,45 miljoen leden. Daarmee is de partij groter dan de bevolking van Duitsland. Maar op de bevolkingsomvang van een land als China is het eigenlijk heel bescheiden. Slechts een op iedere twaalf volwassenen is partijlid.
Partijcongres China is belangrijkste gebeurtenis van het jaar
Zo bezien is het eigenlijk merkwaardig dat de partij het in zijn eentje voor het zeggen heeft in China. Natuurlijk is er een democratisch systeem opgetuigd, maar dat is zo ingericht dat in de praktijk alleen kandidaten van de communistische partij en enkele partijen die daaraan loyaal zijn als volksvertegenwoordigers worden gekozen. De partij domineert zowel het bestuur als het parlementaire systeem dat wetten maakt en de uitvoerende macht moet controleren.
Lees ook
Hoe groot is het Chinese gevaar?
Daarmee is duidelijk dat het aanstaande partijcongres in China de belangrijkste politieke gebeurtenis van het jaar is. Het wordt een zorgvuldig geregisseerde goed-nieuwsshow, met als boodschap: China is in goede handen van de partij. Laat ons maar schuiven!
Hoewel we dus vooral krijgen te zien wat de partijbonzen willen dat we zien, speuren Chinadeskundigen over de hele wereld naar verborgen aanwijzingen. Dat begint al met de datum van het congres. Een late congresdatum zou kunnen wijzen op problemen om achter de schermen overeenstemming te bereiken. Vergeleken met andere partijcongressen in de afgelopen 25 jaar zit dit congres mooi in het midden. Niet zo vroeg als het vijftiende partijcongres in september 1997, maar ook niet zo laat als de zestiende en achttiende partijcongressen in november 2002 en 2012.
Xi Jinping zal veel eerbetoon ten deel vallen
Natuurlijk zijn alle ogen gericht op Xi Jinping. Het lijdt geen twijfel dat hij voor vijf jaar als partijleider wordt herkozen. Er zal hem veel eerbetoon ten deel vallen. Eerder werd hij al uitgeroepen tot hart van het leiderschap. Dat is een eretitel die voorheen alleen Mao Zedong en Deng Xiaoping kregen toegekend. De verwachting is dat een deel van Xi’s gedachtengoed in de partijbeginselen wordt opgenomen. Opnieuw een signaal dat hij een machtig leider is die de koers van de partij belichaamt.
Meer van Fred Sengers
‘Chinese hulp tegen Noord-Korea hoeven we voorlopig niet te verwachten’
Maar ideologie is één ding. Het gaat uiteindelijk om de uitvoering. En dan komen de poppetjes in beeld. Xi en zijn entourage zijn de afgelopen vijf jaar druk bezig geweest om gelijkgestemden te benoemen op sleutelposities in de partij en het bestuur. Het gaat hier opvallend veel om mensen met wie Xi in het verleden heeft samengewerkt. Loyaliteit is dus heel belangrijk.
Het partijcongres gaat onder meer beslissen over de top van het partijbestuur: het centraal comité, het politbureau en het permanent comité van het politbureau. Als Xi er in slaagt om zijn loyalisten hier benoemd te krijgen, dan is dat een teken dat hij de touwtjes strak in handen heeft. Als hij daar ten dele in slaagt, is dat een aanwijzing dat concurrerende facties nog steeds een rol spelen.
Misschien komt er een kroonprins voor Xi
Mogelijk kunnen we ook een kroonprins ontwaren die wordt klaargestoomd om Xi op te volgen. Volgens de Chinese grondwet mag een president maar twee termijnen van vijf jaar aanblijven. In 2022 moet dus een nieuwe president worden gekozen.
Maar voor een partijleider geldt die beperking niet. Er wordt wel gesuggereerd dat Xi langer zou kunnen aanblijven als partijleider. Onnodig te zeggen dat hij dan voor de nieuwe president een blok aan het been zal zijn. Mogelijk gaan we op het komende congres iets horen over die constructie. Kortom, zo’n partijcongres mag dan een voorgekookt toneelstukje zijn, het biedt genoeg interessants als je weet waarop je moet letten.