Eerste coronamedicijn opgekocht door Verenigde Staten: is het een wondermiddel?

Vorige week keurden de Europese medicijnautoriteiten het  eerste coronamedicijn goed. Uit de eerste onderzoeksresultaten blijkt dat de virusremmer remdesivir ervoor zorgt dat coronapatiënten in het ziekenhuis eerder herstellen. Ook lijken zij een kleinere kans te hebben om te overlijden. Wat betekenen deze resultaten en de goedkeuring door de medicijnautoriteiten? Vier vragen en antwoorden.

Wat doet het medicijn remdesivir?

Het is een zogenoemd antiviraal middel, een medicijn dat de aanmaak van virusdeeltjes remt, waardoor het de infectie kan afremmen. Het medicijn werd eigenlijk ontwikkeld tegen twee varianten van het ebolavirus, maar werd daarvoor nooit officieel geregistreerd omdat de onderzoeksresultaten tegenvielen.

Bij ernstig zieke coronapatiënten lijkt het medicijn wel een effect te hebben. Dat blijkt onder meer uit een studie met de naam NIAID-ACTT-1, waarbij NIAID staat voor  US National Institute of Allergy and Infectious Diseases, die de studie financiert, en ACTT voor Adaptive COVID-19 Treatment Trial. In het onderzoek werden 1.063 patiënten gevolgd, waarbij een groep remdesivir kreeg toegediend en een andere groep een placebo, een nepmedicijn.

Patiënten die met een longontsteking in het ziekenhuis liggen en extra zuurstof krijgen toegediend, bleken door de virusremmer vier dagen eerder te herstellen, binnen elf dagen in plaats van binnen vijftien. Ook lijken zij een kleiner risico te lopen op overlijden, al is dat nog niet onomstotelijk vastgesteld. Het medicijn kent ook bijwerkingen – zoals een effect op de lever, hoofdpijn en misselijkheid – maar de positieve effecten wegen volgens de autoriteiten op tegen deze risico’s.

Remdesivir is een medicijn dat intraveneus moet worden toegediend, dus via een injectie in een ader.

Wat betekent de goedkeuring van de Europese medicijnautoriteiten?

De Europese goedkeuring is voor een jaar en onder voorwaarden. Zo moet de fabrikant uiterlijk in december aanvullende onderzoeksresultaten overleggen van grotere studies waarin de resultaten uit de eerste studies worden bevestigd. Ook moet nog duidelijker worden of de positieve effecten opwegen tegen de bijwerkingen. Als de Europese Commissie het advies van de Europese medicijnautoriteiten deze week overneemt, mag het medicijn vanaf dat moment al wel worden voorgeschreven aan coronapatiënten in het ziekenhuis die extra zuurstof krijgen toegediend. Het is het eerste geregistreerde medicijn tegen het coronavirus in Europa. Eerder werd het al goedgekeurd in Amerika en Japan.

De goedkeuring is dan ook ‘ontzettend goed nieuws’, zo schrijft Ton de Boer in een blog. De Boer is voorzitter van het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen, de Nederlandse medicijnautoriteit.  Maar hij plaatst ook direct een paar kanttekeningen. Want remdesivir is ‘geen wondermiddel’. De patiënten waarbij het een effect heeft, zijn al ernstig ziek en hun wacht vaak toch nog een langdurige revalidatie. Voorkomen dat die groep zo ziek wordt, lijkt dit middel vooralsnog niet te kunnen. De Boer hoopt dan ook dat er een medicijn wordt ontdekt dat voor een grote groep patiënten geschikt is en dat nog betere resultaten laat zien.

Amerika heeft een grote voorraad remdesivir opgekocht. Is er nog wat over?

De komende maanden waarschijnlijk weinig. De Amerikaanse overheid heeft een deal gesloten met de producent, het Amerikaanse bedrijf Gilead, waarbij het bijna de hele wereldwijde voorraad voor de komende drie maanden heeft opgekocht. Gilead maakte eerder al bekend de productie te willen opschalen, ook in andere landen, maar hoe snel dat gaat, is nog onduidelijk. Vanuit Nederland is na het nieuws uit Amerika direct contact gezocht met Gilead om te vragen wat de consequenties voor de patiënten hier zullen zijn.

Voor de komende weken is overigens nog wel voldoende voorraad in huis. En nog een lichtpuntje: de vraag is nog of dit de beste investering is. Het medicijn is weliswaar op dit moment het enige geregistreerde coronamedicijn, maar het is zoals gezegd geen wondermiddel. En ook niet goedkoop: tussen de 1.850 en 2.750 euro per behandeling.

Mogelijk worden er snel andere, veel goedkopere medicijnen ontdekt die ook nog eens betere resultaten laten zien. De ogen zijn onder meer gericht op dexamethason, een onstekingsremmer die relatief goedkoop is en volgens Britse wetenschappers veelbelovende resultaten zou laten zien in een onderzoek dat zij uitvoerden. Al is het wachten nog op de publicatie van de complete onderzoeksresultaten.

Heeft Amerika het medicijn niet gewoon het hardste nodig?

De Verenigde Staten zijn het zwaarst getroffen land ter wereld. Ruim 125.000 mensen stierven aan het coronavirus en meer dan 2,5 miljoen Amerikanen raakten ermee besmet. Het aantal besmettingen neemt in rap tempo toe, de afgelopen twee weken met 80 procent. Woensdag leidde dat tot een recordaantal besmettingen op één dag: er kwamen bijna 50.000 nieuwe coronapatiënten bij.

Volgens Anthony Fauci, voorheen de belangrijkste corona-adviseur van president Donald Trump, is elke regio of staat vatbaar voor een nieuwe opleving van het coronavirus. In de Verenigde Staten lijkt niet zozeer sprake van een tweede golf, maar is de eerste golf van besmettingen weer aan het groeien.

Vooral zuidelijke en westelijke staten als Florida en Arizona zijn virusbrandhaarden. Maar de verspreidingen lijken ook over te slaan naar staten in het noorden en het hart van de Verenigde Staten. De staten in de zogenoemde Midwest leken het virus lange tijd buiten de deur te houden.

Toch kwam er wereldwijd kritiek op de stap van Amerika. Dat het land het zwaarst getroffen is, wil nog niet zeggen dat de rest van de wereld het medicijn niet meer kan gebruiken.