China is een bedreiging voor landen in Zuidoost-Azië. China gedraagt zich daar steeds assertiever en de economische, militaire en geopolitieke machtsbalans is uit evenwicht. De relaties met de Verenigde Staten verbeteren, maar tegelijk bieden die niet echt een wezenlijk alternatief. Dat schrijft Jonathan Holslag.
Tot voor een tiental jaar geleden liepen de relaties tussen Vietnam en de Verenigde Staten stuk op het trauma van de Vietnamoorlog. De verbittering over het verleden wordt sinds kort echter afgezwakt door een grotere bezorgdheid over de toekomst van de ambities van China. De spanning tussen China en Zuidoost-Azië loopt op, maar voorlopig trekt China nog steeds aan het langste eind.
Vooral in de Zuid-Chinese Zee zit het er bovenarms op. Dit jaar kwam het al een aantal keren tot een aanvaring tussen Chinese en Vietnamese schepen die in betwist gebied op zoek zijn naar olie. Recent kondigde Hanoi ook aan om naar het voorbeeld van China enkele eilanden op te hogen en te versterken.
China is ook bedreiging voor Filipijnen
Vietnam is niet de enige die aankijkt tegen China’s groeiende maritieme macht. Sinds enkele weken komt het bijna dagelijks tot incidenten tussen de Chinese en Filipijnse kustwacht. China wil de Filipijnen het recht ontzeggen om een oud vastgelopen wrak op het Tweede Thomasrif te herstellen. Dat schip, althans wat ervan over blijft, wordt bemand door enkele mariniers en drukt de Filipijnse claim op delen van de Zuid-Chinese Zee uit.
Zuidoost-Aziatische landen zijn ook bezorgd over Chinese dammen die op de bovenloop van rivieren als de Mekong verijzen. Al jarenlang houdt Peking vol dat die dammen enkel bedoeld zijn voor de opwekking van energie en dat het water gewoon verder stroomt naar de lagergelegen landen, als Thailand, Cambodia en Vietnam. Maar dit jaar kampt de regio met uitzonderlijke droogte en zijn er aanwijzingen dat China meer water aftapt.
Ruim twee derde van de burgers in Zuidoost-Azië is verontrust over de groeiende invloed van China. In Vietnam en de Filipijnen is dat zelfs meer dan tachtig procent. Dat verklaart mee de dooi in de relaties met de Verenigde Staten.
Maar vaak beschouwt men China ook als een onoverkoombare speler, terwijl de toewijding van de Amerikanen niet altijd overtuigend is. De Chinese economie is ruim vier keer groter dan die van alle Zuidoost-Aziatische landen samen; het defensiebudget zeven keer. Ondanks enkele handelsakkoorden, blijven Amerikaanse bedrijven naar China kijken. Ook de laatste drie jaar investeerden ze vijf keer meer in China dan in Vietnam, Indonesië, de Filipijnen en Thailand samen.
De Amerikanen kunnen nog veel oorlogsschepen en diplomaten naar de regio sturen; dat blijft weinig indruk maken als de handelsrelaties China blijven verrijken ten koste van tientallen miljoenen argwanende burgers in Zuidoost-Azië.