Assad is gevallen. Terwijl de wereld toekeek, verloor het Assad-regime in een week het land aan extremistische groepen. Die wisten zich gesteund door oorlogsmoeheid bij de regeringstroepen, schrijft Afshin Ellian.
Onlangs mocht president Bashar al-Assad weer de Arabische Liga bijwonen. De Arabische landen gingen ervan uit dat Assad onverwoestbaar is. Hij werd de facto getolereerd door Egypte, Jordanië en later ook Saudi-Arabië. Niemand wilde onder ogen zien dat zijn machtsbasis rust op een groot massagraf.
Rusland steunde de familie Assad al sinds de Sovjet-Unie. Na de opheffing van de Sovjet-Unie en de val van Saddam Hussein in Irak, was Syrië de enige Arabische bondgenoot van Rusland. President Vladimir Poetin dacht samen met zijn belangrijke islamitische bondgenoot, de Iraanse leider Ali Khamenei, Assads regime te kunnen beschermen. De wreedheden en mondiale terreurdreiging van IS gaven Poetin en Khamenei kans om de steun aan Assad als vredesdaad te presenteren. Hun propagandaboodschap: wie Assad omverwerpt, krijgt te maken met talloze jihadistische terreurgroepen.
Maar Assad en zijn Russische en Iraanse bondgenoten konden Syrië niet volledig onder controle houden. Her en der heerst nog steeds IS, als een rondreizende terreurgroep. Het Koerdische gebied staat onder bescherming van een klein contigent Amerikaanse commando’s. En in Idlib bouwde het jihadistische Hayʼat Tahrir al-Sham (HTS) ongemerkt, met steun van andere radicale groepen en Turkije, een compleet leger op voor deze blitzkrieg.
HTS kiest Taliban-tactiek
Met het uiteenvallen van de commandostructuur van Hezbollah, en Israëls onophoudelijke bombardementen op Syrische posities van Hezbollah, kreeg HTS een gelegenheid om de veroveringsoorlog te beginnen. Vanuit de lucht kon Iran door de Israëlische dreiging nauwelijks troepen of wapens transporteren naar Damascus.
Wel gaf Teheran zijn Iraakse milities de opdracht massaal naar Syrië te gaan. Afgelopen week reden honderden trucks vol bewapende milities uit Irak naar Syrië, maar zij leverden geen betekenisvolle bijdrage aan de strijd van het Syrische leger.
Na Aleppo vielen onder meer de steden Homs en Hama in handen van HTS. Die laatste verovering heeft emotionele waarde voor de jihadisten: ultieme rechtvaardigheid, 42 jaar nadat Assads vader in Hama tienduizenden aanhangers van de Moslimbroederschap afslachtte. Oorlogsmisdaden zitten in het DNA van de familie Assad.
Dit jihadistische alternatief voor Assads regime biedt eveneens een gruwelijke toekomst voor de Syriërs. Om iedereen gerust te stellen, kiest HTS de Taliban-/Al-Qa’ida-tactiek: geen massale wreedheden bij de overname van de steden. Eerst willen ze de macht in handen krijgen en vestigen, voordat ze de regels van de islam invoeren.
Oorlogsmoeheid
Iran zit in een benarde positie. Zijn Islamitische Revolutionaire Garde is behoorlijk verzwakt. De confrontatie met Israël bracht niets goeds voor Khamenei: de uitschakeling van Hamas in Gaza en Hezbollah in Libanon. Afgelopen week beweerde Hezbollah dat Iran zo’n 70 miljoen euro ter beschikking stelt als schadevergoeding aan huiseigenaren in Zuid-Libanon. Een bescheiden signaal om de twijfelaars over de streep te trekken.
Oorlogsmoeheid is de grootste vijand van Iran, maar ook van Rusland, Hezbollah en Assads regime zelf. Daarom konden de jihadisten de Syrische steden zonder veel weerstand veroveren. Assads leger sloeg vrij snel op de vlucht, net als de Iraanse milities. De Russische bombardementen op Aleppo oogstten geen effect, omdat deze niet gepaard gingen met acties van grondtroepen. Assad heeft weinig troepen.
Oost west, thuis best
En wat doet de Amerikaanse president Joe Biden? Zijn regering is slechts toeschouwer van de jihadistische horror. Bombarderen zou Assad en Teherans milities helpen, en dat wil Washington niet. Bovendien zou dat de veiligheid van de Amerikaanse militairen in Syrië en Irak ernstig in gevaar brengen.
Washington doet niks. Moskou kan niets doen. Oost west, thuis best – en dat is het vervallen huis van de islam.