De laatste EU-top van het jaar is de eerste in een nieuwe samenstelling. EW’s correspondent in Brussel René van Rijckevorsel verwacht de belangrijkste resultaten vooral van de kleinere topjes rondom de grote top.
‘Een kick-off-top,’ noemt een diplomaat de laatste bijeenkomst in Brussel van de Europese leiders in 2024. Het is de eerste top van de nieuwe voorzitter van de Europese Raad, de Portugees António Costa. Het is ook de eerste top van de Commissie-Von der Leyen II en haar nieuwe buitenlandvertegenwoordiger, de Estse Kaja Kallas. En het is de eerste top nadat de Amerikanen Donald Trump weer het Witte Huis in stemden.
Het thema dit keer, volgens ingewijden: ‘de rol van de Europese Unie op het eigen continent en in de wereld.’ Raadsvoorzitter Costa wil de toppen niet langer laten draaien om het minutieus uitonderhandelen van ‘conclusies’, zoals onder zijn voorganger Charles Michel, maar de leiders meer in den brede met elkaar van gedachten laten wisselen.
Nederland de boeman tijdens laatste EU-top van het jaar
Er was al veel reuring voor het begin van de top op donderdag 19 december. Op woensdag 18 december dineerden de EU-leiders al met hun zes tegenhangers van de Westelijke Balkan. Nederland was daar de boeman. Van alle EU-landen is Nederland het felst gekant tegen een, door geopolitieke motieven ingegeven, versnelde toetreding van Servië. Minister van Buitenlandse Zaken Caspar Veldkamp (NSC) blokkeerde maandag 16 december een volgende stap in de toetreding van Servië tot de EU.
Het land is het belangrijkste en grootste van de Westelijke Balkan. Servië heeft de Europese sancties tegen Rusland nooit overgenomen en sloot onlangs een vrijhandelsverdrag met China. De Europese Commissie vindt wel dat de onderhandelingen de volgende fase kunnen ingaan.
Lees ook: Word wakker Europa. Het grote gelijk van NAVO-chef Mark RutteLaatste EU-top van het jaar: uitverkoren gezelschap
Een aantal EU-leiders toog op woensdag rond tienen ’s avonds nog naar de ambtswoning van Mark Rutte voor een ontmoeting met de NAVO-chef en de Oekraïense president Volodymyr Zelensky. Ook de Nederlandse premier Dick Schoof hoorde bij dat uitverkoren gezelschap.
Good to speak to President @ZelenskyyUa and others at the invitation of @SecGenNato Rutte last night about the latest developments in Russia’s brutal war of aggression against Ukraine.
As before, in this phase too we must continue to give Ukraine our undiminished support in all… pic.twitter.com/Td80R4LOKq
— Dick Schoof (@MinPres) December 19, 2024
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
De leiders kozen voor een veilige ruimte om de mogelijke oorlogsscenario’s en toekomstige veiligheidsgaranties voor Oekraïne te bespreken. Vorige week nog sprak Rutte dreigende taal. Als Europese politici niet snel meer besteden aan defensie, staan over drie tot vijf jaar de tot de tanden bewapende Russen aan de poort.
Op donderdagochtend gingen elf EU-landen, aangevoerd door Nederland, Italië en Denemarken, nog voor de top om de tafel zitten om verder te praten over migratie. Volgens Schoof vooral over ‘versnelde invoering van het Asiel- en Migratiepact’ en ‘innovatieve oplossingen om terugkeer van uitgeprocedeerden te vergemakkelijken’. Ook Commissievoorzitter Ursula von der Leyen, die snel werk wil maken van een nieuwe terugkeerrichtlijn, was weer van de partij.
Oekraïne en de langere termijn
Aan het begin van de daadwerkelijke top op donderdag zou ook Zelensky aanschuiven. Met hem zou, behalve de acute nood van Oekraïne aan wapens en geld, ook de langere termijn worden besproken, waarbij het aan Zelensky was om aan te geven hoe hij die voor zich ziet.
Daarna komen zonder de Oekraïense president thema’s ter sprake als (opnieuw) Oekraïne, Syrië en de nieuwe terugkeerrichtlijn. Mogen weigerachtige landen onder druk worden gezet? Wat betreft Nederland wel. Den Haag wil ‘alle instrumenten’ inzetten, zoals het intrekken van handelsvoordelen en het minder makkelijk afgeven van visa.
In het dossier-Syrië hopen de EU-leiders in Brussel tot één gemeenschappelijke lijn te komen als het gaat om het eventueel terugsturen van asielzoekers.