Dinsdag komen de ambassadeurs bij de NAVO opnieuw bijeen om over de situatie op de Krim te spreken. Dat doet de verdragsorganisatie op initiatief van lidstaat Polen, dat zich door de Russische militaire ingreep bedreigd voelt.
De gesprekken vallen onder artikel 4 van het NAVO-handvest. Daarin kan een lidstaat de hulp van de NAVO inroepen als het vindt dat ‘de territoriale integriteit, politieke onafhankelijkheid of veiligheid van het land wordt bedreigd’.
Repressie
Die angst voor de Russen is niet zo gek: het is nog maar vijfentwintig jaar geleden dat het destijds straatarme Polen zijn eerste vrije verkiezingen hield na decennialange overheersing en repressie door de Sovjets.
Overigens vrezen niet alleen de Polen, maar ook landen als Tsjechië en Hongarije en de Baltische staten (Estland, Letland en Litouwen) ook na het einde van de Koude Oorlog de vermeende lange arm van Rusland.
Georgië ondervond aan den lijve dat de Russische president Vladimir Poetin het land nog altijd onder de Russische invloedssfeer beschouwde. Zijn leger viel in de zomer van 2008 Georgië binnen om – overigens na provocaties door de Georgiërs – Zuid-Ossetië te bezetten en onafhankelijk te verklaren. Ook Oekraïne maakt de laatste dagen kennis met de Russische visie op Oost-Europa door de Krim de facto in te nemen.
Bescherming
Rusland beriep zich bij beide interventies op de bescherming van Russen in Zuid-Ossetië en op de Krim. Hun positie zou in het gedrang zijn na (pro-westerse) machtswisselingen die zich de afgelopen jaren in Georgië en Oekraïne voltrokken.
Het is om die reden dat Letland, waar 26 procent van de bevolking Russisch is, bang is voor eenzelfde scenario. Maar daar kan de Russische regering, in tegenstelling tot landen als Oekraïne of Georgië, weinig uitrichten: Letland is als NAVO-lid verzekerd van militaire bijstand wanneer het wordt aangevallen door een niet-NAVO-lid.
De mogelijke aansluiting van de voormalige Sovjet-vazalstaten Oekraïne en Georgië bij de NAVO – waarmee zij definitief zouden kiezen voor het Westen – is dan ook een uitermate vervelend scenario voor de Russen.
Ook de voorgenomen associatie- en handelsakkoorden met de Europese Unie zijn Rusland een doorn in het oog. Met militaire interventies en geldingsdrang laat Poetin zien dat wat hem betreft van dergelijke aansluiting bij westerse instituties geen sprake kan zijn.
Ontbinding
De ontbinding van de Sovjet-Unie begin jaren negentig was voor de Russen een ingrijpende en zelfs vernederende gebeurtenis: hun uitgestrekte rijk hield in een relatief korte periode op te bestaan. Sentimenten zijn in het huidige Krim-conflict dus van groot belang: het schiereiland was bijna twee eeuwen onderdeel van het Russische Rijk. Veel Russen, en zeker hun regering, vinden dat deze regio hen nog altijd toebehoort.
Rusland eist een grotere rol op in de wereldpolitiek, een positie die zij naar hun mening gezien het verleden, ook mógen opeisen.