In diverse steden in Spanje zijn tegenstanders van de monarchie de straat opgegaan nadat bekend werd dat koning Juan Carlos ermee stopt. Het lijkt erop dat Spanje massaal tegen de monarchie is, maar is dat wel zo?
De duizenden demonstranten die de straat opgaan, eisen formeel een referendum over de monarchie, maar willen liever dat Spanje meteen een republiek wordt.
1. Hoe populair is de monarchie in Spanje?
De monarchie heeft de laatste jaren flink aan populariteit moeten inleveren, door de diverse schandalen waarbij de koninklijke familie was betrokken. Toch is de monarchie met steun van bijna 50 procent van de Spanjaarden, de populairste staatsvorm.
Het is vooral Juan Carlos die de laatste jaren een stuk minder populair is geworden. In januari bleek uit een peiling van de Spaanse krant El Mundo dat bijna tweederde van de Spanjaarden wilde dat de Koning zou stoppen.
Zoon van de Koning en troonopvolger Felipe was een stuk populairder. Uit een peiling van Sigma Dos bleek dat 66 procent van de Spanjaarden denkt dat hij het vertrouwen in de monarchie kan verbeteren.
Bovendien hebben de Spanjaarden niet alleen minder vertrouwen in de monarchie, maar ook in hun politici. De economische crisis waar het Zuid-Europese land zwaar onder had te lijden, heeft het vertrouwen in de politiek weinig goeds gedaan.
2. Waar komt het slechte imago van het Spaanse koningshuis vandaan?
De dure olifantenjacht in Botswana en de fraudezaak waar Juan Carlos’ schoonzoon Iñaki Urdangarin bij betrokken zou zijn, helpen natuurlijk niet als het gaat om steun voor de monarchie en de Koning in het bijzonder.
In de vorige eeuw was er ook onvrede omdat de Spaanse pers een overeenkomst had met het koningshuis en niet schreef over voor het koningshuis ongunstige zaken. Zo werd er niet geschreven over de buitenechtelijke relaties van de Spaanse vorst en zakelijke schandalen waar mensen dichtbij de Koning bij betrokken waren.
Dit zorgde ook voor wantrouwen onder de Spanjaarden.
3. Lost de abdicatie de problemen voor de Spaanse monarchie op?
Of een abdicatie ervoor zorgt dat de monarchie wint aan populariteit in Spanje is nog maar de vraag. In de Spaanse wet is weinig vastgelegd over abdicatie van de Koning. Het is nog onduidelijk waar Juan Carlos en zijn vrouw gaan wonen, van welk geld zij gaan leven en bijvoorbeeld of hij zijn immuniteit behoudt als het gaat om juridische zaken.
Wat de uitkomst hiervan ook zal zijn, ze leiden vast en zeker tot discussie.
4. Wie zijn de demonstranten die pleiten voor een republiek?
Het zijn vooral de jongeren die de straat op zijn gegaan om hun onvrede over het koningshuis uit te spreken. Zij zijn veelal geboren na het eind van het regime van generaal Franco in 1975.
In 1977 noemden veel Spanjaarden die zich zagen als republikein een ‘juancarlista’ en stemden ook zij voor de monarchie. De Spanjaarden geloofden dat Juan Carlos ervoor zou zorgen dat sympathisanten van Franco niet de macht zouden krijgen.
Velen die nu leuzen roepen als ‘España mañana, será republicana’ (Spanje is morgen een republiek), hebben niet zelf gezien hoe hun Koning ervoor zorgde, dat de democratie in Spanje terugkeerde na de dood van Franco. Deze jonge Spanjaarden kennen Juan Carlos meer van de schandalen waarbij hij betrokken was.