Kwam corona toch uit het lab? De Duitse geheime dienst denkt van wel

De theorie dat het coronavirus uit een laboratorium in de Chinese stad Wuhan moet zijn ontsnapt, ligt op het eerste gezicht enorm voor de hand. Het laboratorium hield zich speciaal bezig met zeer gelijkende coronavirussen, die uitgerekend een paar kilometer verderop op een markt voor een uitbraak zorgden.

Ook deden Chinese overheden er vanaf het begin alles aan om de ernst van de situatie te bagatelliseren. Chinese wetenschappers waren volgens hun westerse collega’s wel snel met het delen van allerlei data over het virus, maar veel onderzoeksdata van oude en lopende onderzoeken werd tijdelijk off-line gehaald, wat deed vermoeden dat men iets te verbergen had.

Ook bleek dat medewerkers van het laboratorium het niet altijd even nauw namen met de veiligheidsvoorschriften. En er waren de geruchten dat nog voor de uitbraak op de markt van Wuhan al enkele medewerkers van het laboratorium ziek waren geworden.

Allemaal elementen die inlichtingendiensten en journalisten ertoe brachten de mogelijkheid dat het virus uit het lab was ontsnapt serieus te nemen.

Visie van China

China heeft die mogelijkheid altijd naar het rijk der fabelen verwezen, de Wereldgezondheidsorganisatie kwam na een moeizaam verlopen onderzoek ter plekke tot de conclusie dat een  natuurlijke oorsprong verreweg de meest plausibele verklaring was.

Probleem was wel dat die onderzoekscommissie geheel afhankelijk was van de welwillendheid van Chinese collega’s en de Chinese overheid. Wat China niet wilde tonen, bleef dan ook onzichtbaar.

China vertroebelde de waarheidsvinding bovendien door een nog veel onwaarschijnlijker theorie naar voren te schuiven, namelijk dat het virus juist uit het buitenland via geïmporteerde diepvriesproducten het land was binnengekomen.

Tot op de dag van vandaag is de Chinese schimmigheid een grote belemmering om tot de kern van de zaak te komen.

Ook wijzen critici erop dat leden van de onderzoeksdelegatie te weinig afstand tot het onderzoek hadden. De wetenschappelijke wereld is klein en er waren veel contacten en samenwerkingen tussen westerse en Chinese universiteiten en wetenschappers. Persoonlijke en wetenschappelijke belangen zouden een echt onbevoordeeld onderzoek daarom in de weg hebben gestaan.

Dat neemt niet weg dat het gros van de virologen wereldwijd op basis van de beschikbare gegevens nog altijd denkt dat het coronavirus uit de natuur kwam. Ze doen dat vooral op basis van het genetische paspoort en de aard van het virus. Dat heeft alle kenmerken van een natuurlijk gemuteerd virus, niet van een door mensenhanden geknutselde variant.

Oorsprong van het virus

Maar er zijn wetenschappers die er anders over denken: zij wijzen onder meer op de zogeheten furin cleavage site (FCS), een belangrijke schakel in de werking van verschillende virussen, waaronder SARS-CoV-2. Door de FCS kan het virus efficiënter cellen infecteren, wat mogelijk heeft bijgedragen aan de snelle verspreiding van COVID-19. En uitgerekend die FCS draagt volgens hen de sporen van mensenwerk.

Het debat over de oorsprong van het virus is in de afgelopen vijf jaar hevig gepolitiseerd. In de Verenigde Staten werd de lab-lek theorie een stokpaardje van Republikeinse hardliners, terwijl vooral Democraten vatshielden aan een natuurlijke oorsprong.

De Duitse inschatting is niet nieuw, zij komt alleen nu boven water. Wél nieuw is dat ook iemand als Lothar Wieler, als microbioloog en als bestuurder die verantwoordelijkheid droeg ten tijde van de pandemie, nu overtuigd is van de lab-lektheorie.

De bewijslast voor zowel de lab-lektheorie als de natuurlijke oorsprong bestaat tot op heden nog altijd uit aanwijzingen en ondersteunenden bewijs, maar de smoking gun ontbreekt in beide gevallen.

Ook het Duitse geheime onderzoek brengt geen overtuigende feiten aan het licht. Een lab-lek zou aan te tonen moeten zijn, als China zich transparanter gaat opstellen en alle mogelijke data deelt. Of als wetenschappers uit Wuhan ooit toch gaan praten.