De feiten: Nieuw regeerakkoord CDU/CSU en SPD
Bron: TagesschauWoensdag 9 april presenteerde aanstaand bondskanselier Friedrich Merz (CDU) samen met Markus Söder van de Beierse CSU en de SPD-partijleiders Lars Klingbeil en Saskia Esken het regeerakkoord van de nieuwe Duitse coalitie. In het 145 pagina’s tellende document Verantwortung für Deutschland (Verantwoordelijkheid voor Duitsland) staan alle beleidsplannen. Zie onder aan dit artikel de belangrijkste uitgelicht.
De onderhandelingen over het coalitieakkoord zijn volgens de partijen in een stroomversnelling geraakt door de onzekere geopolitieke situatie. Forse investeringen in defensie, vooral om Oekraïne te kunnen blijven steunen bij de verdediging tegen Rusland, zijn een topprioriteit.
Ook het tegengaan van illegale immigratie, het sneller uitzetten van (meer) ongewenste asielzoekers en het steunen van de economie en de (auto-)industrie zijn speerpunten. Voor dat laatste zijn lastenverlichtingen voor bedrijven aangekondigd, die ook de energieprijzen omlaag moeten brengen.
EW's visie: CDU/CSU en SPD komen niet verder dan wat ouderwetse compromispolitiek
Door: René van Rijckevorsel, redacteur Europese UnieDrie weken voordat CDU/CSU en de SPD op 9 april hun coalitiemenu opdienden (na slechts 45 dagen onderhandelen, eat that Den Haag!) regelden de twee partijen al dat de Schuldenbremse eraf ging en dat 500 miljard euro wordt geïnvesteerd in defensie en infrastructuur.
De coalitiepartijen gebruikten daarvoor het oude parlement, waar ze nog een meerderheid konden halen voor hun voorstel. Met de grote AfD in de nieuwe volksvertegenwoordiging zou dat onmogelijk zijn.
Dat smaakte naar meer. Maar het akkoord biedt helaas nauwelijks positieve verrassingen. Het behelst vooral ouderwetse compromispolitiek tussen twee partijen met uiteenlopende visies op de maatschappij.
Redelijke voorspelbare maatregelen
Op het gebied van migratie zijn de maatregelen redelijk voorspelbaar. Al is de coalitie wel zo verstandig om de lijst met veilige landen te willen uitbreiden. Als ook Syrië en Afghanistan op die lijst staan, kan dat een slok op een borrel schelen.
Verstandig is ook dat de Duitsers de (energie)lasten voor hun bedrijfsleven gaan verlagen.
Ronduit teleurstellend is het voornemen om vast te houden aan de uitfasering van kernenergie. Er worden geen nieuwe kerncentrales gebouwd en de bestaande worden niet opnieuw in gebruik genomen. De coalitie gaat vol voor meer wind en zon, en ziet aardgas als overgangsbrandstof tijdens de transitie. Als doekje voor het bloeden komt er ‘onderzoek’ naar kernfusietechnologie.
Goede zaak dat er snel een nieuwe Duitse regering is
De inhoud van het akkoord mag dan enigszins teleurstellen, het is wel een goede zaak dat er zo snel een nieuwe Duitse regering is (al moeten we nog even wachten op goedkeuring door de partijleden).
Straks zit er als het goed is een krachtige Duitse leider aan de Europese tafel, die de economische toekomst en veiligheid van het continent permanent in het oog houdt.
Duitsland is de grootste economie van de Europese Unie en ligt van de vier grootste lidstaten het dichtst bij Rusland. In Brussel zal bondskanselier Friedrich Merz zich echt moeten waarmaken.
Wie zegt wat over het regeerakkoord van CDU/CSU en SPD?
Bronnen: FAZ, Der SpiegelPolitici
- ‘We willen het land samen vooruithelpen,’ aldus de nieuwe bondskanselier Friedich Merz (CDU). Hij noemde het regeerakkoord een ‘sterk en duidelijk signaal aan onze burgers en aan onze partners in Europa’. Het akkoord laat volgens hem zien dat ‘het politieke midden in staat is de problemen in ons land op te lossen’.
- Lars Klingbeil (SPD) sprak over het belang van sociale cohesie in de gepolariseerde Duitse samenleving. ‘Als het ons als onderhandelaars gelukt is, moet het de mensen in ons land ook lukken bruggen te bouwen.’
- Het akkoord is volgens Markus Söder (CSU) ‘een signaal aan de rest van de wereld dat Duitsland terugkomt’. En tegen de Duitse bevolking zei hij: ‘We zullen voor jullie zorgen.’ De Beierse deelstaatpremier zei dat de jaren van ruimhartig asielbeleid voorbij zijn. ‘We keren nu terug naar de tijd voor 2015,’ zei hij, verwijzend naar de vele migranten die asiel zochten in Duitsland na de Wir schaffen das-uitspraak van toenmalig bondskanselier Angela Merkel.
- Alice Weidel, leider van de grootste oppositiepartij AfD, spreekt van een ‘capitulatieverdrag’ dat ‘de belangen van Duitsland en die van de Duitse belastingbetaler op geen enkele wijze behartigt’. Volgens haar worden ‘miljarden verspild aan open grenzen en illegale migratie’ en ‘blijven groene ideologische projecten overeind’.
- ‘Duitsland zal de komende jaren worden geregeerd door een coalitie die de urgente problemen van onze tijd negeert,’ schrijft oppositiepartij De Groenen op X. ‘Gebrek aan ideeën, gebrek aan moed en sociale kilte zijn de rode draad in dit coalitieakkoord. Er is geen wil tot hervormingen of een visie voor dit land.’
Media
- De gematigd conservatieve krant Frankfurter Allgemeine Zeitung heeft weinig vertrouwen in de nieuwe coalitie. ‘De hoop dat er binnenkort weer een sterke, internationaal capabele federale regering zal zijn, is omgeven met twijfels,’ aldus een commentaar van FAZ-journalist Heike Göbel.
- Göbel vindt dat het regeerakkoord niet overtuigt omdat de partijen ‘zo verschillend denken over de kernpunten van het economische en sociale beleid dat blokkades waarschijnlijker zijn dan het aanpakken van langverwachte hervormingen’. Dat de SPD waarschijnlijk het ministerie van Sociale Zaken in handen krijgt, noemt Göbel ‘verontrustend’ omdat de sociaal-democraten ‘zoals gewoonlijk alles kunnen dwarsbomen’.
- Ook Der Spiegel is weinig optimistisch. Het links-liberale weekblad noemt het niet invoeren van de dienstplicht ‘een vergissing’ omdat ‘onwaarschijnlijk is dat genoeg jonge mannen en vrouwen vrijwillig dienst zullen nemen bij de Bundeswehr. Maar dat zou wel nodig zijn om Rusland geloofwaardig af te schrikken’.
- Ook vreest Der Spiegel-journalist Ralf Neukirch de financiële last die het akkoord zal leggen bij Duitse jongeren: ‘De pensioenen zullen niet worden hervormd, de kosten zullen blijven stijgen en de jongeren zullen betalen. Bovendien zullen zij de geplande recordschulden moeten financieren.’
Verdieping: Dit zijn de belangrijkste punten uit het Duitse regeerakkoord
Geopolitiek en defensie
Bekend was al dat Duitsland de defensie-uitgaven onder meer via leningen fors gaat verhogen, waarvoor onlangs de grondwettelijke schuldenrem (Schuldenbremse) werd losgelaten die het begrotingstekort laag moest houden.
Het akkoord benadrukt ondubbelzinnig de Duitse steun aan Oekraïne in de oorlog met Rusland. Ook noemt de nieuwe regering een goede relatie met de Verenigde Staten onder Donald Trump ‘van het allergrootste belang’.
De nieuwe regering wil geen algehele dienstplicht invoeren, maar hoopt het leger te kunnen aanvullen met vrijwilligers. Minister van Defensie blijft waarschijnlijk SPD’er Boris Pistorius, terwijl het ministerie van Buitenlandse Zaken naar CDU gaat.
Asiel en migratie
Zoals verwacht is strenger migratiebeleid een van de speerpunten. De partijen willen een Rückführungsoffensive (repatriëringsoffensief) invoeren om ongewenste migranten sneller het land te kunnen uitzetten. Illegale immigratie wordt volgens Merz ‘voor het grootste deel gestopt’, onder meer door de grenscontroles te continueren die in november werden ingevoerd.
Meer landen, waaronder Syrië en Afghanistan, worden als veilig bestempeld, zodat uitzettingen kunnen worden versneld. Gezinshereniging wordt twee jaar stopgezet voor asielzoekers met een tijdelijke verblijfsstatus. En het is niet langer mogelijk voor goed geïntegreerde immigranten om al na drie jaar de Duitse nationaliteit te krijgen. Naturalisatie kan voortaan pas na vijf jaar.
SPD-leider Lars Klingbeil voegde er wel aan toe dat het ‘fundamentele recht op asiel onschendbaar blijft’, omdat Duitsland ‘een immigratieland is en blijft’. Een complete asielstop, waarmee Merz campagne voerde, komt er dan ook niet. Het ministerie van Binnenlandse Zaken dat in Duitsland over asiel en migratie gaat, komt in handen van de conservatieve CSU.
Belastingen, energieprijzen en economie
De inkomstenbelasting wordt verlaagd voor lagere en middeninkomens en ook bedrijven krijgen belastingkortingen. Zo wordt de elektriciteitsbelasting voor bedrijven verlaagd en – pas vanaf 2028 – de vennootschapsbelasting afgeschaft.
Daardoor zouden ook de elektriciteitsprijzen met minimaal 5 eurocent per kilowattuur moeten dalen, waardoor de torenhoge energieprijzen omlaag kunnen waaronder de Duitse industrie vooral sinds het dichtdraaien van de Russische gaskraan in 2022 gebukt gaat.
Via diverse regelingen wil de nieuwe coalitie de verkoop van elektrische auto’s stimuleren. Zo worden EV’s tot 2035 vrijgesteld van algemene motorrijtuigenbelasting. Het moet een impuls geven aan de auto-industrie, lang de motor van de Duitse economie, die er nu slecht voor staat.
Enkele andere opvallende maatregelen uit het Duitse regeerakkoord
- Er komen twee nieuwe ministeries: het ministerie van Digitalisering en Staatsmodernisering en het ministerie van Onderzoek, Technologie en Ruimtevaart.
- Er wordt minstens 1 miljard euro bezuinigd op ontwikkelingshulp.
- Tegen 2029 wil de regering de uitgaven van alle ministeries met 10 procent korten, met uitzondering van die op het gebied van veiligheid.
- De ouderschapsuitkering moet omhoog, zzp’ers komen in aanmerking voor zwangerschapsverlof.
- Het minimumloon voor Duitsers moet op termijn naar 15 euro per uur (is nu 12,82 euro).
Hoe nu verder?
Voordat het regeerakkoord definitief van kracht wordt, moeten de betrokken partijen het nog goedkeuren. Bij de CSU ligt de beslissing bij het partijbestuur. De CDU legt het akkoord voor aan de Bundesausschuss, een partijorgaan waarin zowel het bestuur als vertegenwoordigers van regionale afdelingen en deelstaten zijn vertegenwoordigd.
De SPD kiest voor een ledenraadpleging: alle bijna 360.000 partijleden mogen hun stem uitbrengen over het coalitieakkoord. Deze procedure neemt zo’n tien tot veertien dagen in beslag.
Pas wanneer alle partijen hun goedkeuring hebben gegeven, kan Friedrich Merz in de week van 5 mei door de Bondsdag worden benoemd tot bondskanselier.
De vijf hoofdpijndossiers voor Friedrich Merz en Duitsland