Het laatste grote debat tussen de Amerikaanse presidentskandidaten Hillary Clinton en Donald Trump heeft op een unieke wijze aangetoond hoezeer de Amerikaanse democratie in een onoverzichtelijke crisis is terechtgekomen, schrijft Afshin Ellian. Als Clinton president wordt, is zij dat van een land vol onoverbrugbare conflicten.
De meest bizarre Amerikaanse verkiezingscampagne uit de geschiedenis bereikt zijn hoogtepunt. Ook ouderen onder ons hebben een dergelijke campagne niet eerder meegemaakt. De presidentskandidaat Donald Trump overweegt om in geval van zijn eigen verlies de uitslag van de verkiezingen niet te erkennen. Er zijn geen aanwijzingen dat er al groepen zijn die de uitslag van de presidentverkiezingen zouden willen manipuleren. De verkiezingen hebben immers nog niet plaatsgehad.
Een verliezer legt zich neer bij nederlaag
Misschien maakte Trump een geintje. Maar een geintje? Hij wil toch de president van de Verenigde Staten van Amerika worden, de leider van de vrije wereld? Wie de spelregels van de democratie minacht, is geen democraat meer. Eigenlijk kan deze houding van Trump als opruiing worden opgevat. Zijn running mate en vicepresidentskandidaat Mike Pence ontkende meteen dat ze van plan zouden zijn om de uitslag van de verkiezingen te negeren.
Natuurlijk heeft Trump alle reden om zich te beklagen over de haatcampagne tegen zijn persoon. Ook is het niet onbegrijpelijk dat Trump de Amerikaanse media wantrouwt. De meeste media hebben een ware haatcampagne gevoerd tegen Trump en zijn familie. Maar dit alles geeft Trump niet het recht om de basisregel van de democratie te negeren: de verliezer accepteert op een waardige wijze zijn of haar verlies.
Na Trumps ‘rotwijf’ wist Clinton: ik heb dit gewonnen. Lees het commentaar van Elseviers Rik Kuethe over het derde debat >
Geen probleem met hardheid in campagne
De twee vorige debatten gingen allesbehalve over inhoudelijke thema’s. om twee zaken: Trump en vrouwen, en Clintons emailaffaire. Wat zeggen deze twee zaken over het beleid van de presidentskandidaten? Niets, maar dan ook helemaal niets. Er is niemand die een probleem heeft met de hardheid in een verkiezingscampagne. Maar dan moet er toch een moment komen waarop men het ook nog over het beleid en de idealen van een presidentskandidaat moet hebben.
Pas in het derde, het laatste nationale debat onder leiding van Fox, kwam men aan een aantal inhoudelijke thema’s toe: economie, immateriële vraagstukken en de benoeming van een rechter in het Hooggerechtshof. Beide kandidaten hadden zich niet goed voorbereid op een belangrijk onderwerp als de economie. Dat is niet gek, want ze waren slechts voorbereid op een haatcampagne en niet op een idealenstrijd.
Trump als casinobaas
Amerika heeft een enorme staatsschuld. We weten nog steeds niet hoe de presidentskandidaten daarmee willen omgaan. Dat is niet alleen van belang voor het Amerikaanse volk maar voor de rest van de wereld. Op het podium stonden in de nacht van woensdag op donderdag twee kandidaten die geen verantwoordelijkheidsgevoel hebben voor de mondiale economie. Anders hadden ze daarover vaker gedebatteerd.
In plaats daarvan moesten ze het continu hebben over de ranzige vrouwonvriendelijke uitspraken van Trump. Hij faalde in deze campagne: hij gedroeg zich als een casinobaas, die zijn enorme mandaat, de steun van miljoenen Republikeinen, heeft verspeeld. De partij is diep teleurgesteld in hun eigen presidentskandidaat.
Tegenstanders was ooit Barack Obama
Maar het was toch echt Trump die in de voorverkiezingen in zijn eigen partij een inhoudelijke campagne voerde. Zijn echte tegenstander was president Barack Obama. Hij voerde campagne over drie thema’s: immigratie, veiligheid en het islambeleid. In dit debat was hij scherp en beargumenteerd. Precies deze drie thema’s maakten hem populair bij een grote meerderheid van de Republikeinse aanhang.
Dat is nu al weken niet meer het geval. De Amerikaanse media provoceren Trump – hij reageert daarop als door een hond gebeten – en kennelijk is hij niet meer in staat om terug te keren naar zijn oorspronkelijke thema’s. Eigenlijk is Clinton buitengewoon blij met deze tegenstander die zichzelf niet kan beheersen. Doordat Trump steeds de persoon van Clinton aanvalt, helpt hij haar om niet vast te komen zitten in het moeras van een inhoudelijk debat.
Democratie overleeft stammenoorlog wel
Geen zorg: de Amerikaanse democratie zal ook deze crisis overwinnen. De Amerikaanse democratie is krachtig genoeg om de stammenoorlog tussen Clinton en Trump te overleven. De vraag is hoe lang het daarna duurt vooraleer Amerika weer het democratische fatsoen terugwint. De Amerikaanse media zullen straks blij zijn met hun president Clinton.
Maar ze zullen er wel telkens aan worden herinnerd dat zij een nieuwe dimensie hebben toegekend aan een haatcampagne, te weten haat om de haat. Het is onmogelijk om daar trots op te zijn. Als er in de komende weken niks bijzonders gebeurt, is de kans reëel dat Hilary Clinton de volgende president van Amerika wordt. Zij zal door eigen toedoen de president worden van een Amerika vol haat en onoverbrugbare conflicten.
Naar alle waarschijnlijkheid zijn de Republikeinen de verliezer van deze verkiezingen. Donald Trump toont nogmaals aan dat zijn grootste vijand zijn eigen ongebalanceerde persoonlijkheid is. Niet Clinton maar Trump verslaat Trump.