Wel of niet snijden in de sociale zekerheid. Die discussie gaat de komende jaren de Amerikaanse politiek beheersen. Tijdens zijn State of the Union-rede sprak president Joe Biden klare taal. ‘Ik laat dat niet gebeuren.’ Toch zijn hervormingen onvermijdelijk, schrijft Victor Pak.
Victor Pak (1995) is redacteur bij EW. Wekelijks blogt hij op zaterdag over wat er speelt in de Amerikaanse politiek.
De Verenigde Staten zijn het land van zelf weer opkrabbelen als je gevallen bent. Het sociale stelsel is lang niet zo uitgebreid als in Scandinavische of West-Europese landen. Toch zijn ook de Amerikanen niet zonder vangnet.
De bekendste zijn Medicaid, Social Security en Medicare, waarvan miljoenen Amerikanen gebruikmaken. De eerste helpt armlastigen bij de ziektekosten, de tweede is een pensioenuitkering, en de derde is een zorgverzekering voor ouderen vanaf 65 jaar en voor mensen met specifieke ziekten, ongeacht hun leeftijd. Medicare is vrij royaal.
De sociale stelsels worden bekostigd via fondsen, waaraan Amerikanen via de belastingen zelf bijdragen. Ook de federale overheid legt geld in. Aanvankelijk genereerden de fondsen meer inkomsten dan uitgaven, maar dat is inmiddels verleden tijd. Binnen tien jaar is de bodem van beide fondsen in zicht. Voor dan is een tekort van vele miljarden voorspeld.
Lees ook: Zonder politiek ingrijpen
dreigen bezuinigingen
Veel Amerikanen vertrouwen op de fondsen voor hun oude dag. Van de Social Security (sociale zekerheid) maken meer dan 50 miljoen Amerikanen gebruik en dat aantal stijgt. Zij gaan ervan uit dat ze door jarenlange inleg zekerheid hebben opgebouwd, maar de wet schrijft ook voor dat de uitbetalingen flink omlaag gaan als de fondsen in de rode cijfers belanden.
De politiek begint de druk van die tijdbom sterker te voelen. Het Congres kan voorkomen dat de uitbetalingen worden versoberd, maar dat kost geld. Voor de Democratische Partij is dat geen probleem. Bezuinigen op het sociale vangnet is uit den boze.
Wet elke vijf jaar opnieuw tegen het licht houden
Republikeinen worstelen met hun positie. De partij hecht van oudsher aan zuinig omgaan met publieke middelen. Alleen verdween dat onder Donald Trump uit zicht. De Republikeinse president stelde begrotingen op met forse tekorten. Bezuinigen op de sociale zekerheid was er ook onder Trump nauwelijks bij.
De Republikeinse roep om zuinigheid is versterkt sinds het aantreden van Joe Biden als president. Senator Rick Scott kwam met een radicaal plan. Alle federale wetgeving vervalt na vijf jaar. Vervolgens moet het Congres telkens opnieuw wegen of het nog achter die wetten staat, waaronder die voor de sociale zekerheid.
Volgens Scott leidt dat tot betere wetgeving. Ook voorkomt het dat de burger zich te veel afhankelijk maakt van onzekere of eindige overheidsregelingen.
Populisme van Biden lost probleem niet op
Lees ook: Biden had felle kritiek op dat voorstel in zijn State of the Union-toespraak. Toen Biden uithaalde naar de Republikeinse plannen klonk er boegeroep. De behendige Biden vroeg daarop of de twee partijen het er dan over eens zijn om niet te bezuinigen op de sociale zekerheid. Instemming klonk. De Democratische Partij vierde het populisme als strategische meesterzet.
Met het slimmigheidje van Biden is de tikkende tijdbom nog niet ontmanteld. De bevolking van de Verenigde Staten vergrijst. Hervormingen kunnen niet uitblijven. Ook als de politiek daar geen zin in heeft.