Europees gebouw dat niet instortte, illustreert falen Turkse politieke cultuur

In een van van de zwaarst getroffen steden in Turkije bleef een cultureel centrum overeind staan. Voor columnist Zihni Ozdil staat dat door de Europese Unie betaalde gebouw symbool voor het pijnlijke falen van de Turkse politieke cultuur.

‘Geruisloos is het nieuwe cultureel centrum annex de openbare bibliotheek voor gebruik geopend.’ Aldus het lokale sufferdje van de Turkse stad Adiyaman (310.000 inwoners) in juli 2022.

De openbare bibliotheek was eerder zwaar beschadigd door aardbevingen. Daarom werd het gebouw neergehaald door de gemeente. Dat eerdere gebouw was saai en lelijk. Het nieuwe gebouw is groot en mooi. En van glas.

Er is nog een verschil: het nieuwe gebouw is gefinancierd door de Europese Unie. Specifiek door het Pre-Accessie Fonds, dat kandidaat-lidstaten geld geeft om ze te helpen voldoen aan Europese wetten en regels. Zelfs kandidaat-lidstaten als Turkije die nauwelijks een begin hebben gemaakt met de noodzakelijke hervormingen voor toetreding.

Wie de EU-fondsen kent, weet dat er altijd een strikte handhaving en controle is of de gemaakte afspraken wel zijn nagekomen door projecten die subsidie ontvangen. Zo geschiedde ook met dit glazen gebouw in Adiyaman.

In tegenstelling tot het vorige, enkel door de Turkse overheid ‘gecontroleerde’ gebouw, voldeed dit gebouw dus daadwerkelijk aan alle voorschriften.

Eén bouwwerk bleef fier overeind staan

Adiyaman is een van de zwaarst getroffen steden van de desastreuze aardbeving van vorige week. Vierduizend gebouwen liggen er in puin. Maar liefst 5.000 mensen zijn er gestorven.

Op de beelden van deze stad in puin valt te zien dat één bouwwerk fier overeind staat. Dat is het, zo doop ik het even, Europese glazen huis. Geen schrammetje. Niet eens een raam kapot.

De tragikomische ironie van de situatie kan niet groter zijn. Turkse gebouwen zakten vorige week overal als kaartenhuizen in elkaar. Maar een door de EU gefinancierd bouwwerk van glas bleef geheel ongedeerd.

Als ik op de Turkse televisie naar de beelden van het Europese glazen huis in Adiyaman kijk, voel ik zowel woede als schaamte.

Woede over het feit dat de Turkse regering willens en wetens de levens van miljoenen burgers in de waagschaal stelde door haar eigen regels omtrent aardbevingsbestendigheid niet te handhaven.

Schaamte voor, ik zal het maar het eerlijk opschrijven, de Turkse (politieke) cultuur. Op de beelden is te zien hoe werkelijk elk gebouw rondom het Europese glazen huis compleet in as ligt.

Een cultuur van vooruitgang en eerlijkheid is vereist

Net als de Sirenes naar Odysseus lonkten, zo lonkt dat glazen huis nu, tussen al het puin, naar de Turkse cultuur. Maar in tegenstelling tot de Sirenes is dit geen verleiding tot het gevaar, maar een verleiding van het gevaar.

Nu valt maar te hopen dat Turkse politici, Turkse bouwbedrijven, Turkse bouwinspecteurs en, pijnlijk maar waar, ook Turkse burgers zich overgeven aan deze verleiding.

We kunnen er lang over door filosoferen, maar als in Chili geen gebouwen instorten tijdens aardbevingen van boven de 8 op de schaal van Richter, en als in Japan geen gebouwen instorten tijdens bevingen van 9 op de schaal Richter,  dan moet Turkije het ook kunnen.

Wat nodig is, is niks minder dan een culturele revolutie. Niet langer dat zogenaamd Midden-Oosterse gebruik van de kantjes ervanaf lopen, van constant de regels buigen, van geen afspraken nakomen. Maar graag de cultuur van vooruitgang, eerlijkheid en rule of law.

Het Turkse volk verdient dat. Het Europese glazen huis in het verwoeste Adiyaman is daar het schaamtevolle bewijs van.