Hittegolven teisteren Zuid-Europa en zijn de duidelijke tekenen van een snel veranderend klimaat. Duidelijk is dat de ontwikkelingen welvaart en wellicht ook politieke stabiliteit gaan kosten. We kunnen de situatie maar beter niet onderschatten, schrijft Jonathan Holslag.
Kerberos. In de Griekse mythologie verwijst de naam naar een monsterlijke hond met drie koppen en een slangenstaart. In het Middellandse Zeegebied vandaag verwijst deze naam naar nog maar eens een nieuwe hittegolf. De kwetsbare onderbuik van Europa dreigt ook de komende decennia het hardst getroffen te worden door steeds extremer weer.
Voor wie er nog aan twijfelt: de situatie wordt erger. Nooit waren er zo veel extreme hittegolven als in de afgelopen tien. Hittegolven in het Middellandse Zeegebied worden ook intenser en langer. Ze treffen vooral landen die nu al onstabiel zijn. Klimaatopwarming zal Tunesië bijvoorbeeld 14 procent van zijn welvaart kosten tegen 2050; Marokko 10 procent.
Dit voorjaar zag ik tijdens een werkbezoek hoe eeuwenoude olijfbomen in Noord-Afrika de huidige hittegolven niet meer doorstaan en dadelpalmen verdrogen. Meer dan 15 procent van de Noord-Afrikanen werkt in de landbouw. Terwijl hitte en droogte de landbouw in de regio ontwrichten, krijgt het ook nog eens eindeloze stromen klimaatvluchtelingen uit Zuidelijk Afrika te verwerken. Hitte zal de onrust op onze zuidflank doen toenemen.
Hittegolven zorgen voor prijsstijgingen voedsel
Zuid-Europa blijft evenmin gespaard en dreigt tegen 2050 wellicht zo’n 8 procent van zijn welvaart te verliezen, onder meer als gevolg van dalende inkomsten uit zomertoerisme en landbouw. Zuid-Europa is nog steeds een belangrijke voedselproducent en de droogte draagt ook bij tot hogere prijzen bij ons. De Europese Centrale Bank berekende dat klimaatverstoring de prijzen elk jaar met 1 procent zal doen stijgen.
Landen rond de Middellandse Zee haasten zich nu om zich aan te passen. Spanje probeert bijvoorbeeld over te schakelen op fruitsoorten die beter bestand zijn tegen droogte. Slimmere irrigatie kan hier en daar soelaas brengen. Toeristische bestemmingen verschuiven hun publiciteit naar zachtere seizoenen. Mensen zijn vindingrijk, ook in moeilijke omstandigheden, en de wetenschap vermag veel.
Neem hittegolven en klimaatverandering serieus
Sceptici zullen misschien volhouden dat de regio in het verleden vaker klimaatveranderingen meemaakte. Dat is zo, maar alle grote klimaatverstoringen leidden tot grote schokken. Dat begon al rondom 1.000 jaar voor Christus. Toen droeg klimaatverstoring bij tot één van de meest onheilspellende episodes van onrust: met de massamigratie van de zeevolkeren en de ineenstorting van talrijke staten. Als de geschiedenis ons dus iets leert, dan is het dat we de situatie dus maar beter ernstig moeten nemen.