De dood van de jonge Nahel Merzouk uit een Parijse banlieue en de daaropvolgende rellen splijten de Franse samenleving in tweeën, ziet Jonathan Holslag. Onrecht wordt steeds vaker een rechtvaardiging voor onrecht en problemen groeien sneller dan er wordt gewerkt aan oplossingen.
‘De mensen die plunderen: het moet stoppen, het moet stoppen. Ze gebruiken Nahels dood als een voorwendsel.’ Twee nachten van brand en plunderingen volgden op de dood van Nahel Merzouk door een politieagent. Het was de grootmoeder van de tiener uit Nanterre die het geweld een halt toeriep. Maar ook elders, aan de poorten van scholen, aan de rolluiken van winkels probeerden mensen de plunderaars een halt toe te roepen. ‘Ze vernietigen hun eigen buurt.’ Komt dit nog goed?
De hele kwestie splijt de Franse en bij uitbreiding de Europese samenleving in twee. ‘Ik eis rechtvaardigheid,’ riep de linkse leider Jean-Luc Mélenchon, terwijl rechtse politici als Marine Le Pen opriepen om de politieman die de jongen doodde niet te snel te veroordelen en het gerecht zijn werk te laten doen. Ook bij ons zorgt de kwestie voor beroering en lopen de reacties uiteen. Voor sommigen is de politieman het ‘crapuul’; voor anderen is dat de tiener die de politie probeerde te ontvluchten.
Veel rondom dood Nahel Merzouk is nog onduidelijk
Het helpt alvast niet dat zowat de hele wereld vandaag in enkele seconden rechter wil zijn op basis van informatie die in het beste geval gebrekkig is. Het relaas van de procureur van Nanterre maakte alvast duidelijk dat Nahel Merzouk met zijn rijgedrag de veiligheid van burgers in gevaar bracht, maar ook dat er over de laatste minuten nog veel onderzocht moet worden. Een interceptie na een wilde achtervolging is en blijft een gespannen moment waarop de koelbloedigheid soms ver te zoeken is.
Het helpt ook niet dat onrecht een rechtvaardiging wordt voor onrecht. Bij politiediensten hoor je vaak een gevoel van onrecht en onmacht tegenover jonge boefjes die bijna straffeloos hun buurt blijven teisteren. Bij minderheden bestaat een gevoel van onrecht en onmacht tegenover politiediensten die steeds dichter hen op de huid zitten. Hoe radicaler dat onrechtvaardigheidsgevoel, hoe meer onrecht beide partijen zich zullen menen te kunnen veroorloven. En dan gaat het hard tegen hard.
Steeds meer partijen spinnen garen bij klimaat van anarchie
En het helpt ook niet dat de problemen sneller groeien dan er gewerkt wordt aan oplossingen. Er wordt bijvoorbeeld massaal geïnvesteerd in de Franse banlieues, maar de economische, sociale en culturele spanningen nemen veel sneller toe. Er worden sneller branden aangestoken dan er branden worden geblust en er zijn steeds meer partijen die garen spinnen bij een klimaat van anarchie – van de plunderaars tot politieke opportunisten. Er woedt een veenbrand in de westerse wereld en die zal blijven uitslaan.