Een explosieve rechtszaak in Colorado belandt in 2024 op een toch al lange lijst gevoelige onderwerpen bij het Amerikaanse Hooggerechtshof. Dat moet zich in het verkiezingsjaar uitspreken over de abortuspil, presidentiële immuniteit en de verbanning van oud-president Trump van het stembiljet. De vertrouwenscrisis van het Hof is nog niet overwonnen, schrijft Victor Pak.
Uitspraken van rechters kunnen Amerikaanse verkiezingen op hun kop zetten. Dat bleek in 2022. Het Hooggerechtshof trok toen het arrest Roe vs. Wade in over de abortuswetgeving en schafte daarmee het federale recht op abortus af. Dat besluit domineerde alle campagnes bij de tussentijdse verkiezingen in 2022, al bleef de vernedering die de Democraten vreesden, beperkt.
Ook in het nog monumentalere verkiezingsjaar 2024 zal het Hooggerechtshof een voorname rol spelen. Op de agenda staan de nodige grote zaken. Zo wilde speciaal aanklager Jack Smith zo snel mogelijk een oordeel van het Hof over de vraag of Donald Trump immuniteit geniet of kan worden vervolgd.
Hooggerechtshof ontkomt niet aan uitspraken over Donald Trump
Trump claimt die immuniteit omdat de aanklachten van Smith gaan over zijn handelen als president. Het Hof wees Smith’ verzoek op 22 december af. De zaak ligt daarom eerst voor bij een lagere rechtbank, maar hoe zij ook oordelen is het zeker dat Smith of Trump uiteindelijk duidelijkheid willen verkrijgen van de hoogste rechters.
Lees ook: Explosief oordeel rechters over Trump: hoe zit dat?Daarbij komt ook de zaak uit Colorado. Daar oordeelden rechters op 19 december dat Trump daar niet op het stembiljet komt bij de Republikeinse voorverkiezingen. Op basis van het 14de amendement van de Amerikaanse grondwet diskwalificeren zij de oud-president.
In dat amendement staat dat een gekozen politicus die in opstand komt tegen de Grondwet of de vijanden ervan steunt, niet kan worden herkozen. Volgens de rechtbank in Colorado is dat het geval met Trump. Het Hooggerechtshof zal zich ook over die zaak uitlaten. Liefst nog voor de voorverkiezingen van 5 maart in Colorado.
Abortusuitspraak wordt vlak voor verkiezingen verwacht
Ook het thema abortus staat weer op de agenda van het Hof. De rechters moeten zich buigen over de distributie van een veelgebruikte abortuspil. Een lagere rechtbank vond onder meer dat die pil niet per post kan worden verstrekt.
Lees ook: Amerikaans Hooggerechtshof vecht voor laatste restje vertrouwenTot een uitspraak van het Hooggerechtshof blijft dat mogelijk, zoals de regering van Joe Biden ook wenst. De zaak van de abortuspil is ongemakkelijk voor het Hof. De rechters vinden dat een oordeel over deze vraagstukken niet bij hen hoort te liggen, maar bij de politiek, een kanttekening die zij ook maakten toen het Hof het federale recht op abortus afschafte. Toch ontkomt het Hof er niet aan om in de abortuspilkwestie stelling te nemen.
De uitspraak wordt tegen het einde van de zittingsperiode verwacht, rond juni 2024, slechts een paar maanden voor de presidentsverkiezingen.
Het kan het slotstuk worden van een onstuimige periode voor het Hof dat zijn aanzien verder heeft zien afkalven. Slechts 40 procent van de Amerikanen vindt dat het Hof zijn werk goed doet. Een dieptepunt dat al in 2021 werd bereikt. Met de complexe kwesties die in 2024 voorliggen, zal het Hof die vertrouwenscrisis nog niet snel achter zich kunnen laten.