Het wonder waar anti-Trump-Republikeinen op hopen

De overmacht van Donald Trump is groot in de peilingen onder Republikeinse stemmers. Toch blijven Ron DeSantis en Nikki Haley hopen op een stunt bij de eerste voorverkiezingen. De kalender daarvan zou DeSantis en vooral Haley kunnen helpen, schrijft Victor Pak.

Bijna gaan de eerste Republikeinse kiezers naar de stembus. Op 15 januari is het zo ver, in Iowa. Althans, stembus: in Iowa doen ze het net even anders. Republikeinen gaan in tal van kleine en grote vergaderingen met elkaar in debat over wie hun stem verdient. Zo wordt in zalen en zaaltjes de verdeling van het aantal gedelegeerden over de kandidaten gemaakt.

In totaal staan voor de Republikeinen in Iowa 40 gedelegeerden op het spel. Hier is slechts 1,5 procent te verdienen van het totaal van bijna 2.500 in de voorverkiezingen. Toch is Iowa in 2024 meer waard dan dat schamele aantal. Net als bij eerdere voorverkiezingen.

Voorverkiezingen komen traag op gang

De Republikeinse voorverkiezingen zijn dit jaar sterk uitgerekt over de kalender. Het circus doet er liefst 41 dagen over om van Iowa via New Hampshire (23 januari) en Nevada (6 februari) aan te komen in South Carolina (24 februari). En dat zijn pas de eerste vier staten waar kiezers naar de stembus gaan. Alleen in 2008 duurde het net zolang om deze vier aan te doen.

Die lange duur maakt dat de eerste uitslagen veel invloed hebben op de dynamiek van de voorverkiezingen. Scoort Ron DeSantis of Nikki Haley onverwachts goed in Iowa of New Hampshire, dan levert dat extra media-aandacht op voor hen. Met als mogelijk gevolg dat kiezers hun stem op Trump heroverwegen als een van de twee daadwerkelijk een serieuze concurrent van hem wordt.

Die paar eerste staten zetten zo de toon van de voorverkiezingen. Wint Trump afgetekend, dan zal het niet spannend meer worden. Valt zijn winst kleiner uit dan verwacht, dan kan de race op zijn kop worden gezet.

Voorlopig domineert Trump in de peilingen

Na de eerste vier staten is het vooral aftellen tot 5 maart, Super Tuesday. Op die dag is maar liefst 36 procent van alle gedelegeerden te winnen. Trump is voorlopig favoriet. De kans is zelfs groot dat hij op 5 maart de race al in het slot gooit. In landelijke peilingen krijgt hij tot wel 60 procent van de Republikeinen achter zich.

In Iowa scoort Trump iets minder dan landelijk. Grofweg de helft van de Republikeinse Iowans steunt de oud-president. Op ruime afstand volgt DeSantis met zo’n 20 procent, daarna komt Haley met 16 procent. Toch hopen beiden op een stunt.

Haley heeft Trump in het vizier in New Hampshire

Daarvoor heeft Haley de beste papieren. In Iowa kan ze bijvoorbeeld steun krijgen van Democraten en onafhankelijke kiezers. Die mogen zich tot 15 januari aanmelden om met de Republikeinen mee te stemmen in Iowa. Over Haley zijn zij positiever dan over Trump en DeSantis.

Haley doet in haar campagne officieel geen moeite om deze kiezers te verleiden, en toch spelen ze een rol. Tijdens de Republikeinse voorverkiezingen in 2012 was bijvoorbeeld 11 procent van degenen die stemden, zo’n onafhankelijke of Democratische kiezer. Een goede uitslag in Iowa helpt Haley op weg naar New Hampshire. In die meer progressieve staat heeft zij Trump daadwerkelijk in het vizier. Het verschil in de peilingen is nog geen 10 procent.

Het zijn de laatste strohalmen voor de Republikeinen die nog hopen dat er een alternatief voor Trump wordt gekozen. De kansen van Haley – en DeSantis – zijn klein, maar de race begint pas echt op 15 januari.