Amerika, Duitsland, Nederland en andere westerse bondgenoten geven Oekraïne toestemming om met hun wapens aan te vallen op Russische bodem. Goede zaak, vindt Matthijs van Schie: terugslaan tegen de aanhoudende Russische escalatie valt onder het Oekraïense recht op zelfverdediging.
Het is al twee jaar een dilemma: hoe steun je Oekraïne zonder een grote oorlog met Rusland te worden ingezogen? Vorige week namen Kyivs westerse bondgenoten een gedurfd besluit. Ze gaven het Oekraïense leger toestemming voor de inzet van hun wapens – waaronder ook Nederlandse F-16’s – op Russisch grondgebied, zij het alleen tegen militaire doelen vlak over de grens.
Diep in Rusland toeslaan, bijvoorbeeld met Duitse Taurus- of Amerikaanse ATACMS-raketten, is voorlopig uitgesloten. Maar gezien de verwoestende aanvallen op Charkiv, Oekraïnes tweede stad op 30 kilometer van de Russische grens, verwelkomt Volodymyr Zelensky logischerwijs deze ‘stap vooruit’.
Vladimir Poetin probeerde kort daarvoor met zijn zoveelste dreigement Europese NAVO-lidstaten ervan te weerhouden. Zij moeten volgens de Russische president ‘in het achterhoofd houden dat het kleine, dichtbevolkte landen zijn, voordat ze gaan praten over toeslaan op Russisch grondgebied’.
Roept het Westen niet de toorn van Moskou over zich af? Gezien het Kremlin al ruim twee jaar rode lijnen trekt en iedereen intimideert die het waagt Oekraïne te steunen, lijkt eerder sprake van blufpoker.
Maar helemaal uit te sluiten valt een Russische aanval in Europa gezien Poetins radicalisering niet. Sommige analisten denken dat het besluit tot een Derde Wereldoorlog kan leiden. Hoogleraar internationale betrekkingen Rob de Wijk vreest voor escalatie. ‘We zitten nu in een situatie waarin bijna alle remmen lijken los te gaan,’ zei hij tegen de NOS. ‘Dan is de volgende stap om zelf mee te gaan vechten.’
Het was Rusland dat escaleerde
Het is begrijpelijk dat een mogelijk conflict tussen Rusland en de NAVO velen angst inboezemt. Daarom is het plan van de Franse president Emmanuel Macron om Europese militaire trainers naar Oekraïne te sturen ook een brug te ver. Mocht één van hen onverhoopt door een Russische aanval worden getroffen, is dat volgens artikel 5 van het NAVO-verdrag een aanval op de gehele NAVO. Dan is een grote oorlog met Rusland opeens dichterbij dan ooit.
Anders is dat met het toestaan van het gebruik van wapens uit westerse landen op Russische bodem. Dat is een logische stap, zolang die worden ingezet op plekken waarvandaan Rusland Oekraïne aanvalt en niet op burgerdoelen.
Van een provocatie door de NAVO is daarmee nog geen sprake. ‘Wat escalatie betreft: dat deed Rusland door een ander land binnen te vallen en de afgelopen weken door een nieuw front te openen,’ zei secretaris-generaal Jens Stoltenberg terecht.
Het inzetten van de wapens die door westerse bondgenoten worden geleverd, valt dan ook onder het recht op zelfverdediging. Als Oekraïne echt vecht voor ‘onze’ vrijheid, zoals Europese leiders zo vaak zeggen, kan niet van het land worden gevraagd zich te verdedigen met één hand op de rug gebonden.
De zorgen over escalatie mogen begrijpelijk zijn, het is toch echt Rusland waardoor de oorlog al ruim twee jaar escaleert. En niet Oekraïne, dat zich slechts verdedigt.