Seks als drijfveer voor een rechtvaardigere wereld

In hippiekolonie Matala op Kreta werd de vrije liefde gevierd als verzet tegen oorlog en kapitalisme. Hoe groot zou de seksuele component zijn in de huidige protestgolf van studentes met Palestijnensjaals?

De Parisienne-achtige dame in het zwarte jurkje, met zwarte zonnebril en zwart ponyhaar, spreekt me in het Engels aan, in de zwarte schaduw van een mediterrane boom. ‘U bent een kunstzinnige intellectueel, dat zag ik meteen.’ Met een vers opgestoken filtersigaret tussen de vingers, wijst ze op het boek dat ik op dit terrasje in Matala lees. Ik schat haar ergens in de zeventig.

‘Mag ik vragen wat voor werk u doet?’ vraagt ze.

‘Just a moment.’ Snel beantwoord ik de app van mijn vrouw, die een paar kilometer verder in de trilhitte de zoveelste Minoïsche opgraving staat te bewonderen.

Ik vertel de Griekse dat ik leef van de pen, maar verzwijg waarom ik hier ben. Ik had besloten tot een kleine bedevaart naar de voormalige hippiekolonie Matala. Gerrit Komrij had die dikwijls bezocht tijdens zijn verblijf op Kreta van juni 1965 tot juni 1966. Nadat hij zijn Amsterdamse studie Nederlands in het tweede jaar abrupt had gestopt, besloot hij met zijn excuusvriendin Ellen naar Kreta te gaan – met het doel schrijver te worden.

Al snel legde Ellen het aan met de Kretenzische bedrieger en adonis Janits, terwijl Komrij na een romance met een jonge caféhouder zijn homoseksuele promiscue leven uit Amsterdam voortzette, alsof de seksduivel hem op de hielen zat. Hij smachtte intussen aldoor naar zijn latere levensgezel Charles Hofman, die in Parijs verbleef om te worden opgeleid tot orthodox priester. Sommige levens zijn als een roman, die alleen nog hoeft te worden geschreven.

Komrij deed daartoe op Kreta al een prille poging met zijn nooit verschenen roman De lange oren van Midas. Daarvan zijn later alsnog gedeelten, vaak dagboekfragmenten, gepubliceerd door zijn biograaf Arie Pos. ‘Eerst sliep Janits buiten; 14 dagen later neukt ze eerst buiten met hem om dan binnen te komen; 14 dagen later blijft ze de hele nacht buiten neuken; over nog 14 dagen slapen zij binnen en ik op de grond buiten,’ noteert Komrij op 5 september 1965.

Drugs, gitaargezang en vrij liefde

Seks als drijfveer voor literatuur, voor een ander leven, voor een rechtvaardiger wereld. Is het de afgelopen eeuw op aarde ooit anders geweest? ‘Ik weet waarom u hier bent,’ gaat de dame in het chique zwart verder. ‘Vanwege de jaren zestig. Ik heb alles zelf meegemaakt.’

Ze heet Voula, is uitbater van het boekwinkeltje vlak naast het café met het terras, waarvan ze eveneens eigenaar is. Stammend uit een welvarende familie. Ze bezaten de helft van de grond van Matala, toen deze zuidelijke uithoek op Kreta aan de Libische Zee begin jaren zestig werd ontdekt door de hippies. De bloemenkinderen – vaak op doorreis naar Afghanistan, India en Nepal – overspoelden het straatarme vissersdorp en nestelden zich in de holen van de krijtrotsen aan de baai. De oorspronkelijke Romeinse graven op de kliffen werden met kleedjes, slaapzakken en kraalgordijnen omgetoverd tot tempeltjes van drugs, gitaargezang en vrije liefde.

Iedereen liep ’s avonds halfnaakt rond op het strand

‘Iedereen liep ’s avonds halfnaakt rond op het strand. Al snel kwamen boerenjongens uit de omgeving, maar ook huisvaders met vrachtwagens tegelijk hier aan. Op de meiden af. Op een dag zei de bisschop van Heraklion: “Genoeg geweest!” Maar niemand luisterde natuurlijk.’

Nadat in 1967 de dictatuur van de kolonels in Griekenland was begonnen, werden de hippies vaak opgejaagd. Door rancuneuze agenten: zij hadden géén vrije seks. De ultieme seksattractie was Georgios de visser. Met zijn woeste zwarte haren en Poseidonprofiel, bloem achter zijn oor, dreef hij aldoor in zijn vissersbootje in de baai. Van hem is de leus die nog altijd een muurtje aan het strand siert: Today is Life. Tomorrow never comes. Volgens Voula heeft hij vele duizenden meisjes gehad.

Ten afscheid schenkt ze me een boekje, na eerst te hebben gevraagd of ik getrouwd ben. ‘Mijn vrouw staat op dit moment bij de Minoïsche haven van Kommos,’ zeg ik. Het gezicht van de Griekse licht op: ‘O, heel goed. Veel mensen interesseert cultuur helemaal niets meer. Ze willen alleen maar lekker eten en steeds meer geld.’

In de ban van exotische adonissen

Als ik even later buiten de stad loop, een hete berg op, met zicht op de intens blauwe zee, moet ik plots denken aan de tv-beelden van de afgelopen weken uit Nederland. Aan al die jonge vrouwen (meisjes) met Palestijnensjaal bij de universiteiten. Ossenvetwit, onwetend, doorgaans sociaal bevoorrecht. Zij die, overduidelijk in de ban van exotische adonissen, schreeuwend het einde bepleiten van de staat Israël.

Wanneer zal in een roman de seksuele component van deze antisemistische protestgolf worden blootgelegd? Het waren hun (dikwijls eveneens) bevoorrechte oma’s die uit protest tegen het kapitalisme en de oorlog in Vietnam, de mogelijkheid van een ander bestaan in de praktijk brachten in plaatsen als Matala. Verliefd, dronken, high.

Maar wat leggen de huidige poldernimfen, die bijna stikken in hun Palestijnensjalen en aangevuurd door verderfelijk testosteron de ‘zionisten’ luidkeels naar de hel wensen, het esthetisch gezien uiterst beroerd af bij hun oma’s in het aardse paradijs van destijds!

Uit een camper op de ovenhete berg klinkt luide muziek. Jim Morrison. Een zeventiger met een grijs staartje zit onder een afdakje stoïcijns te roken. Hij is Duitser, Heinz. ‘Ik kwam hier al in 1966. In Matala was het makkelijker een meid te bumsen dan ergens een goed ontbijt te vinden.’ Hij is terminaal ziek. ‘Ik heb koud bier, wil je een koud biertje?’

Terwijl ik het bier drink en luister naar zijn levensverhaal, denk ik: waar zullen al die opstandelingen van nu hun wilde jeugd later overpeinzen? In de winderige koude straten rond de Oudemanhuispoort of nabij Roeterseiland in Amsterdam? Komrij zou hoe dan ook gehakt van ze hebben gemaakt. Al dan niet voor de moussaka.

Schrijf u in voor onze middagnieuwsbrief

Met de gratis nieuwsbrief EW middag wordt u dagelijks bijgepraat met commentaren en achtergronden bij de belangrijkste nieuwsverhalen.