Prognoses van experts over de levensduur van Poetins oorlogseconomie en over een mogelijke aanval op de NAVO spreken elkaar steeds tegen. Voor Rusland blijft gelden: het enige scenario is dat er geen scenario is.
We leven in een tijd van paradoxen. Vermoedelijk is er nooit een tijd geweest zonder paradoxen. Maar nu lijkt het wel of we bedolven worden onder zaken die ogenschijnlijk met elkaar in tegenspraak zijn.
Neem de oorlog in Oekraïne. Vrijwel dagelijks lezen we van experts dat de Russische economie op de rand staat van de afgrond. Dat we Vladimir Poetin met extra economische sancties alsook op het slagveld nog even één klein zetje moeten geven – en dan is het met zijn criminele oorlogszuchtige regime gedaan.
Een dag later lezen we van weer andere experts dat we als Westen op defensiegebied met vuur spelen. Dat we ons veel sneller meer moeten bewapenen. Omdat Rusland anders binnen een jaar of tien bij ons op de thee komt. Met zijn leger het NAVO-grondgebied binnenvalt. Het is ook het verhaal dat we horen uit de mond van NAVO-chef Mark Rutte.
Rusland loopt economisch, militair en demografisch op het tandvlees
Onlangs zei George Barros, oorlogsanalist bij het gerenommeerde Institute for the Study of War, in NRC dat Rusland op het slagveld in Oekraïne niet werkelijk aan de winnende hand is, maar op zijn tandvlees loopt. Zowel economisch, militair als demografisch. Er valt veel voor zijn analyse te zeggen. De Russische economie is inderdaad een dagelijks overkokende pan, waarin inflatie, een tekort van zeker vijf miljoen arbeidskrachten en immense corruptie hand in hand gaan.
Voor enkele vierkante kilometers, een paar gehuchten, een handjevol verschroeide akkers, offert het Kremlin maandelijks naar schatting 30.000 soldaten op. Inmiddels zijn bijna een miljoen hooggekwalificeerde Russen het land ontvlucht. De dramatische weerslag op de Russische demografie is evident.
Allemaal waar dus. Maar dan komt de Amerikaan met zijn aanbeveling: ‘Als Rusland nog anderhalf jaar op deze manier doorgaat, lijkt het mij zeer waarschijnlijk dat het Westen een doorbraak kan forceren waarbij Poetin concessies moet doen.’ Zijn advies is duidelijk gericht aan de aanstaande Amerikaanse president Donald Trump en aan het Westen. Jongens, niet stoppen nu! De zege is nabij. Nog hooguit anderhalf jaar vechten. Nu niet de westerse diepte-investeringen in de Oekraïense oorlog met defaitisme verspelen. Alsook de immense opofferingen en het lijden van het Oekraïense volk.
Volgens Barros verbruikt Rusland nu alleen maar zijn militaire Sovjet-voorraad en maakt het feitelijk bijna niks nieuw. ‘Er is één fabriek die twintig tot 35 tanks per maand bouwt, en twee fabrieken die maandelijks twintig schietbuizen produceren voor tanks en infanterie.’
Deze analyse is wel heel erg in tegenspraak met die van de Duitse militaire inlichtingendiensten afgelopen voorjaar. Toen werd in Berlijn nog de alarmbel gerinkeld dat Rusland de NAVO in 2026 zou kunnen aanvallen. Reeds volgend jaar dus. En waarom? Juist omdat Rusland is overgestapt op een oorlogseconomie. Bezig is met een massale nationale herbewapening die zijn militaire slagkracht de komende vijf jaar kan verdubbelen en allerlei wapensystemen verplaatst die het Westen bedreigen.
Hybride oorlogsvoering Rusland al jaren bezig
Dat Europa zich zelfstandig, ook onafhankelijk van de Verenigde Staten verder moet bewapenen, staat buiten kijf. Nog maar vorige maand verklaarde de Russische minister van Defensie, Andrej Beloöesov, in Moskou tegenover Russische generaals dat het leger zich moet voorbereiden op een potentieel conflict met de NAVO in Europa in de komende tien jaar. ‘Moskou is van plan om in 2025 de overwinning in de oorlog te behalen,’ sprak hij eveneens, vol vertrouwen.
In de champagneroes van de nakende victorie die kennelijk heerst in het Kremlin lijkt Rusland ook steeds hoger spel te spelen. Want feitelijk komt Moskou al vele jaren bij ons op de thee. Soms zelfs letterlijk. Zoals in 2006, toen de Russische spion Aleksandr Litvinenko in een chic Londens hotel werd vergiftigd met polonium. In opdracht van de FSB, de opvolger van de KGB. Lees: in opdracht van het Kremlin.
Sindsdien is de hybride oorlogsvoering van Rusland tegen het Westen alleen maar opgevoerd. Met brandstichtingen, met sabotageacties, met huurmoorden. Overigens ook tussen Kyiv en Moskou. Maar dat is niet zo vreemd tussen twee landen die daadwerkelijk met elkaar in oorlog zijn. We lijken eraan te wennen. Op Eerste Kerstdag beschadigde het onder de vlag van de Cookeilanden varende schip Eagle S een belangrijke stroomkabel tussen Finland en Estland. Vermoedelijk behoort het schip tot de Russische schaduwvloot die de internationale oliesancties tegen Moskou moet omzeilen. De aanval op deze Estlink 2-stroomkabel is een aanval op vitale Europese infrastructuur.
Indien bewezen onder normale omstandigheden een casus belli – een reden tot oorlog. Een NAVO-analist trok de vergelijking met kikkers in een pan kokend water. We lijken eraan te wennen. Maar hoelang nog?
Is een oorlog tussen het Westen en Rusland nog te voorkomen?
Terwijl wij onze kelders en voorraadkasten moeten volgooien met blikvoedsel, water, zaklantaarns en batterijen, denderen de oorlogs-exprestreinen van het Westen en van Rusland steeds sneller op elkaar af. Met als eindstation Kyiv Hauptbahnhof. De enige conducteurs met een fluitje en een spiegeleibordje die een botsing van catastrofale omvang kunnen voorkomen, zitten in Washington, in Moskou, in Peking. Niet eens zozeer in Kyiv en Brussel. Het zijn Trump, Poetin en Xi die het nabije lot van de wereld gaan bepalen.
Al eeuwen geldt voor Rusland dat het enige scenario is dat er geen scenario is. Ook weer een paradox. Maar met de grillige en onvoorspelbare Trump in het Witte Huis geldt deze aloude Rusland-paradox straks voor de hele wereld. Namelijk: dat er geen scenario is. Alles is mogelijk. Alles is onmogelijk. Verdere oorlog in Oekraïne. Tussen Rusland en het Westen. Vrede. Nog een aanslag op Trump. Die ditmaal lukt. Een plotse dood van Poetin. De ineenstorting van Rusland à la Assads regime in Syrië.
Aan het begin van het nieuwe jaar zijn we allen konijnen geworden. Starend in de verblindende koplampen van de op elkaar af denderende exprestreinen. Starend in het lichtende duister van de toekomst.