Wanneer verschijnt er nu eindelijk eens een filosofie van de haast? Het zou tijd worden, want vrome pleidooien voor onthaasting hebben we inmiddels genoeg.
Het meest recente voorbeeld is Verre velden (2013) van natuurfilosoof Ton Lemaire. Hierin keert de auteur zich tegen ‘de dictatuur van de snelheid’. Maar in feite horen we hierin de echo van Joke Hermsen, die in Stil de tijd (2009) pleitte voor ‘een langzame toekomst’.
Op haar beurt klinkt zij weer als de Duitse filosoof Wilhelm Schmidt. Met Levenskunst (2004) heeft hij een ‘lof der verveling’ willen schrijven.
Zuid-Korea
De lijst met titels over dit onderwerp is nog veel langer. Je zou haast gaan denken dat we inderdaad in een rat race zitten. In werkelijkheid is hiervan nauwelijks sprake. In bijna geen land wordt zo weinig gewerkt als in Nederland: nog niets eens 1400 uur op jaarbasis. Dat is gemiddeld zo’n 30 uur per week – iets minder zelfs.
Misschien hadden de onthaastingsboeken bestaansrecht gehad in Zuid-Korea. Daar maakt men pas lange dagen. Gemiddeld aantal werkuren per jaar: 2100. Ineens wordt het een stuk begrijpelijker dat het Koreaanse Samsung momenteel de lakens uitdeelt in smartphoneland.
Fatwa
Een tandje erbij dus, zou je zeggen. In plaats daarvan heeft de politiek de anti-rat raceretoriek omarmd. Niet zo lang geleden stelde GroenLinks-kamerlid Liesbeth van Tongeren de 21-urige werkweek voor. Onze receptuur voor de economische crisis, zei ze ‘is een psychologisch advies: leef ontspannen. Dit is de tijd om massaal minder te gaan werken en onze betaalde banen te delen.’
Het populaire gezegde luidt inderdaad: ‘Ik leef niet om te werken, maar ik werk om te leven’. Maar heus, mevrouw Van Tongeren, er zijn ook genoeg mensen die graag hard werken en ja, soms uit zich dat in haast. Zo gaat dat als je chronisch meer plannen hebt dan tijd. Alleen berust het op een vergissing om daar een fatwa tegen uit te spreken.
Verzorgingsstaat
Behalve misplaatst zijn de onthaastingsoproepen tamelijk onbezonnen. De lobby komt vooral van progressieve politici en – zie de partij van Van Tongeren – fans van de verzorgingstaat. Het blijft echter raadselachtig hoe ze die willen bekostigen, want aan dit maatschappijtype hangt een fors prijskaartje.
Het geld dat wordt uitgestrooid over Nederland moet wel eerst verdiend worden.
Mogen we verwachten dat de 21-urige werkweek voldoende geld in het laatje brengt? Onwaarschijnlijk. Wil een bedrijf floreren, heb je echt mensen nodig die zich een slag in de rondte werken. Iets meer waardering dus voor de workaholic en de uitpuilende agenda.