De woorden van 2018: ‘bakfietsstad’ tot ‘yogasnuiver’

Niet zo lang geleden was de bakfiets het domein van de arbeider met platte pet en sjekkie tussen de lippen. Op de tegenwoordige, rankere bakfiets is het lang zoeken naar arbeideristische types. Jonge vrouwen op hippe gympen vervoeren hun talrijk kroost ermee door de gewilde binnensteden van Amsterdam, Utrecht, Groningen en Haarlem. Steden waar, dankzij deze moeders, dogood-partij GroenLinks de grootste werd op 21 maart. Een dag later in de Volkskrant: ‘GroenLinks verovert de bakfietssteden.’

Klinkt met die drie lekkere b’s als de naam van een popgroep: ‘Hemels optreden van Blockchainbaby in Paradiso’. Niets is minder waar. In maart schreef Het Financieele Dagblad dat ’s werelds eerste blockchainbaby was geboren in Nederland. Zorgverzekeraar VGZ hield vanaf toen de administratie van de kraamzorg bij ‘met de technologie die ten grondslag ligt aan de cryptomunt bitcoin’. Zo hoopt VGZ ‘de administratieve druk voor zorgverleners te verminderen’.

Simpel neefje van het biefstuksocialisme. Nadat nieuwbakken VVD-Kamerlid Thierry Aartsen ervoor had gepleit dat cultuursubsidies niet alleen naar cultuurcorrecte opera en Concertgebouw gaan, maar ook naar provinciale blaaskapel en schutterij, had de NRC het commentaar snel klaar: bloemencorsoliberlisme.

Klimaatwoord 1. Deze zomer regende het zo weinig dat Rijkswaterstaat ‘droogtemanagers’ in het leven riep. Zij verzamelden zich in een – onbesproeide – kantoortuin die ‘waterkamer’ heette, waar ze op grond van informatie van regionale afdelingen en waterschappen keken of droogtebestrijdende maatregelen nodig waren.

Klimaatwoord 2. In 2018 werd het een ieder duidelijk: Nederland moet en zal van gas los. Want CO2 én vooral: Groningse verzakkingen. Maar hoe, en wie gaat dat betalen? ‘Gaschaos’ is het gevolg. Leuke samentrekking, had ook een personage uit een tragedie van Aischylos kunnen zijn. Ook leuk: het woord gas is ontstaan uit het woord chaos. Gaschaos is dus dubbelop. Chaos betekende in het Grieks eigenlijk ‘lege ruimte’.

Goh, dat was een lange en vruchteloze exercitie. Kunnen we de pinautomaat, ook wel flappentap, van een nieuwe naam en uiterlijk voorzien, die de sector meteen iets aaibaars geeft? luidde de briefing van de verzamelde grootbanken. Tal van varianten passeerden bij de marketeers de revue en niks voldeed. Totdat de stagiaire boven haar cappuccino mompelde: ‘Noem hem gewoon geldmaat en maak hem knalgeel. Geintje!’

Over geel gesproken. ‘Gele hesjes’ (gilets jaunes) staat voor de beweging die in Frankrijk ontstond als protest tegen president Emmanuel Macron. Vroeger werden de veiligheidshesjes alleen – verplicht – gebruikt door bibberaars achter de vangrail bij hun auto met pech en door renners die bang zijn om in het donker over het hoofd te worden gezien. Nu in vele landen hét teken dat je je vervreemd voelt van de regerende kliek of er gewoon schoon genoeg van hebt. Tegen klimaataccijnzen, tegen migratiepacten en tegen alles wat in Brussel en zo wordt bedisseld over het hoofd van de gewone man.

Betaalzender HBO huurt een ‘intimiteitscoördinator’ in, die waakt over het fysieke én psychologische welbevinden van acteurs bij seksscènes. Om #metoo-achtige scènes als in Last Tango in Paris (waarin Marlon Brando Maria Schneider on camera ‘verkracht’, terwijl zij niet was gewaarschuwd) en ander ongemak te voorkomen, spreekt de intimiteitscoördinator’ vooraf met de acteurs de ‘choreografie van een bedscène’ door. Eh, hoe leg je dat uit op een feestje?

Elektrische auto’s parkeren gemiddeld 6 uur bij een openbaar laadpunt, terwijl zo’n 2 uur moet worden geladen voordat de batterij op volle sterkte is. Irritant voor elektrische rijders van wie de batterij bijna leeg is. Zij en de energiebedrijven willen boetes voor ‘laadpaalklevers’, net zoals hun bumperklevende neefjes die krijgen op de snelweg.

Vliegtuigspotters zijn onschuldige wezens die vanaf aangewezen plaatsen landende en opstijgende vliegtuigen in de gaten houden en fotograferen. Er zijn ook weggebruikers met morbide trekjes die bij het zien van een ernstig auto-ongeluk de eigen auto stilzetten om opnamen te maken. ‘Wat bezielt ongelukspotters?’ vroeg de Volkskrant zich af. Bij een zwaar ongeval waren tientallen automobilisten betrapt die met hun smartphone foto’s of zelfs selfies maakten.

Nog meer smartphone. Eén op de tien webshoppers doet de kleren die hij of (meestal) zij koopt maar één keer aan, ‘om er een selfie mee te maken’ en die op Instagram te zetten of via WhatsApp te checken wat de BFF ervan vindt. Is de reactie niet thumbs up dan stuurt de ‘selfieshopper’ de aankoop terug.

Klimaatwoord 3. NRC Handelsblad, de krant die onder zijn abonnees waarschijnlijk de meeste openhaarden telt, pleit vurig voor een verbod op vuurkorf en openhaard. Alleen zo kan volgens de krant de ‘stookvervuiling’ worden teruggedrongen – even vergetend dat honderden miljoenen (and counting) niet-abonnees in Afrika zonder toe¬- gang tot elektriciteit of gas, geen andere brandstof hebben dan hout en een Nederlands openhaardverbod dus een druppel is op een gloeiende (haard)plaat.

Vijf t’s in één woord! Dat tettert lekker. ‘Haat schiet wortel door de “testosterontweets” van politici en verspreiding van nepnieuws. We leven in een gevaarlijke tijd.’ Omineuze woorden van de Vlaamse oorlogsjournalist Rudi Vranckx in Trouw. Op wiens testosteron Vranckx vooral doelt, moge duidelijk zijn. Zijn achternaam begint met een T.

Klimaatwoord 4, gemunt door de Belgische Standaard. ‘Voelt u zich weleens schuldig als u voor een korte afstand het vliegtuig neemt? Dan hebt u last van vliegschaamte.’ Vooral GroenLinksers moet de blos op de wangen staan: volgens de Bredase toerisme-expert Paul Peeters maken zij de meeste vliegmijlen. ‘Compenseren’ helpt niet: ‘Je kunt je hele leven met de trein naar België met dezelfde emissie als die ene vliegreis naar Australië.’

Klimaatwoord 5. In een rapport over het dreigingsbeeld in Nederland signaleerde de NCTV voor het eerst het probleem van ‘windmolenterrorisme’: ‘bedreiging, intimidatie en vernieling’ gericht tegen individuen of organisaties die windmolens bouwen. Nu suggereert terreur een ideologie. Bovendien hebben terroristen meestal als doel de samenleving te ontwrichten. Het onklaar proberen te maken van windmolens lijkt eerder een uiting van frustratie over klimaatmaatregelen waarover de burger te weinig te zeggen heeft, dan dat er sprake is van gecoördineerde actie.

Een van de betere van 2018. Politiebaas Erik Akerboom maakt zich druk over de normalisatie van drugsgebruik. Te veel twintigers en dertigers leven doordeweeks gezond met yoga, smoothies en fitness, maar in het weekeinde nemen ze cocaïne en pillen. ‘We zijn een land van yogasnuivers,’ noteerde De Telegraaf uit zijn mond. Maar zoals hoofdredacteur Ton den Boon van Van Dale opmerkt: de speech was in het Engels. Akerboom had het over cocaine yogis. Yogasnuiver is een – gevatte en beeldende – vertaling, die eigenlijk nergens op slaat (je snuift geen yoga), maar niets aan duidelijkheid te wensen overlaat.