Carnaval ontsierd door incidenten en (vermeend) racisme

De carnavalsoptochten van de afgelopen dagen zijn volop in het nieuws, maar niet altijd om feestelijke redenen. Maandagmiddag reed in het Duitse dorp Volkmarsen een automobilist in op een carnavalsoptocht, met tientallen gewonden tot gevolg. De carnavalsviering in de Belgische stad Aalst is om andere redenen wereldnieuws: de Europese Commissie en Nederlandse politici veroordelen Joodse karikaturen in een stoet. En in Nederland is de jacht op vermeend racistische uitdossingen geopend.

Automobilist rijdt in op optocht in Volkmarsen

In Volkmarsen, een dorp in Midden-Duitsland, reed maandag omstreeks 15.00 uur een man in een personenauto in op een carnavalsoptocht. Volgens getuigen reed hij hard langs een afzetting op de menigte af. In totaal raakten 52 mensen gewond, van wie achttien kinderen. Van de gewonden moesten er 35 worden behandeld in een ziekenhuis, de anderen konden al vrij snel naar huis. Alle carnavalsfestiviteiten in de regio werden direct afgeblazen.

Maandagmiddag liet de politie weten dat de bestuurder een 29-jarige man met de Duitse nationaliteit is, afkomstig uit de deelstaat Hessen, waar Volkmarsen ligt. Een ooggetuige zei tegen Die Welt dat de bestuurder extra gas gaf en bewust op de kinderen leek in te rijden. Dinsdag bevestigde de politie in Hessen dat het om een opzettelijke actie ging, maar dat een politiek motief onwaarschijnlijk is. Gevreesd werd voor een terreuraanslag, nadat vorige week een racistische aanslag (negen doden) werd gepleegd in twee shishalounges in de stad Hanau, eveneens in Hessen. Dat lijkt dus niet het geval.

Wel is de man eerder in aanraking geweest met de politie, onder meer vanwege belediging en huisvredebreuk. Eerst ging het gerucht dat de bestuurder dronken was, maar dinsdagochtend sprak een woordvoerder van de openbaar aanklager in Frankfurt dat tegen. Er is ook een man opgepakt die het incident filmde.

De minister-president van de deelstaat Hessen Volker Bouffier (CDU) zegt te zijn ‘geschokt door deze verschrikkelijke daad’ en heeft zijn landgenoten opgeroepen niet te speculeren over mogelijke motieven. Een woordvoerder van Angela Merkel laat weten dat de Duitse bondksanselier de gewonden een spoedig herstel toewenst.

Verontwaardiging over ‘antisemitische’ kostuums Aalst

In veel landen is ophef ontstaan over de Joodse stereotypen tijdens de carnavalsfestiviteiten in de Belgische stad Aalst. In een optocht ging een groep als orthodox-joodse mannen verkleed, in zwarte pakken met bonthoeden (sjtreimels), baarden en pijpenkrullen. Onderdeel van het kostuum waren de achterlijven van mieren, omdat de mannen klaugmieren — een spottende verwijzing naar de klaagmuur in Jeruzalem — moesten voorstellen.

https://twitter.com/rglucks1/status/1231659321701871619

Vorig jaar leidde het carnaval in Aalst internationaal ook tot verontwaardiging, omdat een praalwagen genaamd ‘sabbatjaar’ rondreed met poppen die orthodoxe joden moesten voorstellen. Onder meer omdat de poppen op zakken geld zaten — stereotype van de ‘gierige jood’ — noemde Unesco, de organisatie van de Verenigde Naties die zich bezighoudt met cultureel erfgoed, de wagen ‘racistisch en antisemitisch’. Sinds 2010 is Aalst Carnaval erkend als immaterieel cultureel erfgoed, maar Unesco stelde die status ter discussie. In december besloot de gemeente Aalst die status zelf te schrappen. ‘Aalstenaars hebben het gehad met de verwijten. Wij zijn geen antisemieten of racisten,’ zei burgemeester Christoph D’Haese (N-VA) in december. ‘We houden de eer aan onszelf en nemen afstand van de Unesco-erkenning.’

De plaatselijke bevolking had weinig boodschap aan de kritiek en deed er zondag nog een schepje bovenop. ‘Humor is vaak scherp,’ zei d’Haese, die het carnaval een ‘feest van de vrijheid van meningsuiting’ noemde en zei ‘geen burgemeester van censuur te willen zijn’. Volgens hem zijn de kostuums niet nodeloos kwetsend. ‘Ik heb opgeroepen – en ik blijf die oproep doen – om niet te kwetsen om het kwetsen en ik heb de goede indruk dat de overgrote meerderheid van de carnavalisten die oproep heel goed heeft begrepen.’

De Belgische premier Sophie Wilmès (MR), zelf Joods, zei zondag dat de optocht in Aalst ‘afbreuk doet aan onze waarden en de reputatie van ons land’. Maar zij benadrukte ook de vrijheid om te ‘bekritiseren, te blasfemeren en te karikaturiseren’. Zij laat het aan justitie om te beoordelen of de taferelen in Aalst strafbaar zijn.

Maandag reageerde Margaritis Schinas, Europees Commissaris belast met ‘het promoten van onze manier van leven’, ontstemd op de kostuums. ‘Een schande,’ noemde hij het carnaval in Aalst. ‘Dat moet stoppen. Hier is geen plaats voor in Europa.’ Ook deelde hij een video met de uitspraken die hij er vorig jaar al over deed. ‘Het is ondenkbaar dat dit soort beeltenissen paraderen door de Europese straten, 75 jaar na de Sjoa [Holocaust].’

Ook in Nederland maakt de optocht in Aalst de tongen los. In radioprogramma Dit is de Dag noemde minister van Justitie en Veiligheid Ferdinand Grapperhaus (CDA) de Joodse karikaturen maandag ‘beneden alle peil‘. ‘In België wordt een smerige karikatuur gemaakt,’ zei Grapperhaus. ‘Dit is antisemitisme, en past niet in onze samenleving. Fractievoorzitter Gert-Jan Segers van de ChristenUnie noemt de kostuums in onderstaande tweet ‘misselijkmakend’ en ‘een walgelijke vertoning van antisemitisme’. Tweede Kamerlid Dilan Yesilgöz (VVD) retweette instemmend: ‘Niets aan toe te voegen’. Lodewijk Asscher (PvdA) noemde de optocht ‘misselijkmakend’.

Kick Out Zwarte Piet let op ‘racistische’ kostuums

Door de harde wind werden zondag tientallen carnavalsoptochten in Limburg en Noord-Brabant afgelast en verplaatst naar maandag en dinsdag. Maar een paar dagen eerder was er al carnavalsnieuws dat tot veel ophef leidde: de actiegroep Kick Out Zwarte Piet (KOZP) kondigde vrijdag aan ‘racistische’ kostuums te gaan ‘monitoren’. Die aankondiging werd niet overal met instemming ontvangen. ‘Een particuliere politiemacht die toeziet op de naleving van de politiek-correctheid,’ twitterde PVV-Kamerlid Martin Bosma. Ook SP-fractievoorzitter Lilian Marijnissen neemt KOZP niet serieus: ‘Bij carnaval mag alles en iedereen op de hak worden genomen.’

KOZP-voorman Jerry Afriyie lichtte zondagmiddag in een tweet toe dat de groep ‘in verschillende steden in Brabant (…) actief racistische uitingen [gaat] monitoren’ en ‘aanleveren bij anti-discriminatie bureaus’.

Naast blackface, waartegen KOZP zich ook tijdens Sinterklaas verzet, is het volgens de actiegroep ook stereotyperend en racistisch om je uit te dossen als indiaan of geisha (een Japanse gezelschapsdame). Het anti-Zwarte Piet-collectief let dit jaar naar eigen zeggen extra op ‘racistische uitingen die hun inspiratie vinden in de ophef rondom het Coronavirus’.

Op sociale media zijn tegenacties aangekondigd, onder meer op de Facebookpagina ‘Eindhoven handhaaft Zwarte Piet’, om KOZP het monitoren onmogelijk te maken. Gewelddadige confrontaties zijn evenwel uitgebleven bij de carnavalsvieringen. Wel kreeg de Eindhovense afdeling van KOZP vrijdag en zaterdag veel ‘verbale agressie’ over zich heen, zei een woordvoerder tegen het Eindhovens Dagblad. De activisten zouden geen foto’s hebben durven maken ‘omdat ze zich te bedreigd voelden’.

Chinees meisje mishandeld na kritiek op ‘coronalied’

Zaterdag was er wel een gewelddadig incident tijdens het carnaval in Tilburg. Vier of vijf mannen mishandelden een 24-jarige vrouw van Chinese afkomst in de lift in een studentenflat. Volgens het slachtoffer zongen de mannen Voorkomen is beter dan Chinezen, het carnavalslied over het coronavirus dat begin deze maand was te horen op Radio 10 en verontwaardiging wekte bij Chinese Nederlanders. De vrouw vroeg de mannen op te houden met zingen, waarna het volgens haar uit de hand liep: ‘Ze duwden me en het volgende dat ik me kan herinneren is dat ik wakker werd op de grond in de hal,’ zei ze tegen RTL Nieuws.

De 24-jarige Cindy heeft naar eigen zeggen een hersenschudding, een bult op haar hoofd en snijwonden in borst en buik opgelopen. Ze heeft aangifte gedaan van mishandeling en bedreiging. Volgens de vrouw zeiden de mannen tegen haar dat ze ‘het coronavirus wilden uitroeien’. Fractievoorzitters in de Tweede Kamer Rob Jetten (D66) en Jesse Klaver (GroenLinks) reageren via Twitter op het incident. Jetten spreekt van een ‘zieke en debiele actie’ en roept Nederlanders op na te denken over ‘wat je zegt of zingt. Woorden doen ertoe.’

‘Zulk racistisch geweld maakt iets kapot in onze samenleving en ons vertrouwen in elkaar,’ schrijft Klaver. ‘We moeten ons keer op keer tegen racisme en discriminatie uitspreken.’