De vele militaire begraafplaatsen, erevelden en musea laten doden en verhalen Tweede Wereldoorlog voortleven. Elk jaar in mei is het moment om de slachtoffers te herdenken.
James William Boyle werd geboren op 4 oktober 1925 in Rusagonis-Waasis, een boerengemeenschap op het platteland van Oost-Canada. In de negentien jaar die zijn leven duurde, was hij een grappige huisgenoot voor zijn vier broers en zes zussen, een harde werker op zijn vaders boerderij, een fanatiek jager, een sportieve leerling en de geliefde van een van zijn leraressen. Hij stierf op 5 april 1945 in een bos nabij Zutphen. Plot 1, rij G, graf 11 op de Canadese begraafplaats in het Overijsselse Holten werd de laatste rustplaats van James William Boyle.
Hij ligt er omringd door 1.393 andere militairen die stierven bij de bevrijding van Nederland, of bij veldtochten die de Canadese strijdkrachten in de laatste oorlogsmaanden ondernamen in Noordoost-Duitsland. Ieder van hen had een geboorteplaats, een jeugd, gedachten over de toekomst. En een levensverhaal dat duizenden kilometers van huis ten einde kwam, tijdens een strijd voor vrede in een land waarvan velen tot hun indiensttreding amper het bestaan kenden.
Omvang van de oorlog wordt voelbaar
Afzonderlijk zijn die levenslopen aangrijpend, de grote geschiedenis die ze samen vormen, is dat nog meer. In Holten alleen al veertienhonderd zerken, in de rest van het land nog vele tienduizenden graven ter herinnering aan in of nabij Nederland gevallen slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. De eerste week van mei is een moment om dat besef, al die offers, nog eens te laten doordringen.
Zet je, zoals op de afbeeldingen hieronder, al die militaire begraafplaatsen en erevelden op een kaart, dan wordt iets voelbaar van de omvang van een oorlog. En die is eigenlijk nog groter, aangezien de vele kleine erevelden die onderdeel zijn van een algemene begraafplaats niet zijn opgenomen in het overzicht. Datzelfde geldt voor de erevelden in toenmalig Nederlands-Indië, voor oorlogsdoden aldaar.
Vervlochten met de geschiedenis van het hele land
Evenals al de oorlogsbegraafplaatsen zijn de musea waarin permanent wat valt te leren over de bezettingstijd, te vinden tot in alle uithoeken van het land. Thematiek en aard van al die instellingen lopen sterk uiteen: er is het beklemmende Anne Frank Huis, waarvoor bezoekers bereid zijn de halve wereld over te vliegen. En er is ook het krijgshistorische Museum Bevrijdende Vleugels in Best, waar een deel van de Amerikaanse 101ste Airborne Division werd gedropt tijdens Operatie Market Garden.
Al die plekken bij elkaar laten zien hoezeer de Tweede Wereldoorlog is vervlochten met een geschiedenis die het hele land aangaat en raakt.
Klik op de afbeelding om in te zoomen op de noordelijke helft van Nederland:
Klik op de afbeelding om in te zoomen op de zuidelijke helft van Nederland:
