Wat is een 21-diner? De studententraditie uitgelegd

Als de buurt oranje, paars en roze kleurt en het lijkt of er een hele bus jonge vrouwen in vrolijke jurkjes is uitgeladen, is er waarschijnlijk ergens een 21-diner. Een diner ter ere van de 21ste verjaardag van een buurmeisje – al viert ze dat in werkelijkheid vaak pas ergens in haar 22ste of 23ste levensjaar. Met de leeftijd nemen jongeren het niet zo nauw.

Het is voor veel studenten hét moment om vrienden van vroeger en nu bij elkaar te brengen, en het is een studententraditie geworden. Een die mogelijk is overgewaaid uit de Verenigde Staten. Daar is de 21ste verjaardag belangrijk, want dan pas ben je meerderjarig, volwassen voor de staat. In Nederland is dat als je 18 wordt.

Deze Amerikaanse achtergrond zou de grootse viering verklaren. Bovendien hangt nog altijd aan de leeftijd van 21 jaar een zeker imago van ‘volwassenheid’. Maar hoe logisch het ook klinkt, dat het 21-diner een Amerikaanse traditie is zoals de sweet sixteen-feesten, wordt betwist. Studentenorganisatie de Landelijke Kamer van Verenigingen denkt bijvoorbeeld niet dat de diners uit de Verenigde Staten komen. Daarvoor zijn ze te veel gekoppeld aan studenten-, sport- of studieverenigingen. En die verenigingsstructuur is typisch Nederlands.

Wat houdt een 21-diner in?

Zo’n diner is niet een simpel etentje. Normen, regels en tradities voeren de ­boventoon. Een voorbeeld van een on­geschreven regel is de volgorde van de speeches. Eerst spreken degenen die de ­jarige het langst kennen, vaak de ouders of andere familieleden. Dan krijgen de jeugdvrienden het woord, en tot slot de nieuwe aanwinsten uit de studietijd.

Er is een strenge dresscode en er wordt luxe gegeten. De speeches hebben de vorm van toneelstukken met liederen over de jarige, en soms van een abc’tje. Net een bruiloft. Maar niet iedereen pakt zo uit. De basis van het 21-diner zijn een jarige, vrienden, lekker eten en drank. Dit alles is niet mogelijk in een kleine studentenkamer. Plaats van handeling is doorgaans een ‘thuisthuis’ (het ouderlijk huis). Wat komt er allemaal bij kijken?

Gewoonte is dat het diner zich afspeelt in het ouderlijk huis van de jarige, al moet dat huis dan wel een tafel voor twintig tot veertig gasten kunnen accommoderen. Liefst mét grote keuken voor alle voorbereidingen.

Doordat iedereen in het ouderlijk nest wordt ontvangen, leren alle ‘nieuwe’ vrienden waar je vandaan komt en met wie je bent opgegroeid. Daarnaast zijn alle vrienden van ‘thuisthuis’ weer up-to-date met iedereen uit de studenten­steden. Diverse vliegen in één klap.

Als in het ouderlijk huis niet zo’n diner past, wordt met mooi weer in versierde koepeltenten in de tuin gegeten. Mits de tuin groot genoeg is en het weer het toelaat natuurlijk.

Soms wordt er alleen thuis geborreld, om iedereen toch daar bij elkaar te hebben. Het diner zelf is dan in een afgehuurd restaurant, op een andere locatie of in het huis van familieleden – of van wie dan ook die ruimte heeft voor een diner met zo veel gasten.

De regels en gebruiken: wat is een 21-diner écht?

De speeches variëren van een abc’tje tot volledige videocollages en theaterproducties met beeldmateriaal op de beamer. Meestal meer een roast dan een lieve proost, maar toch komen er uiteindelijk vaak tissues aan te pas. Iedereen, inclusief de familie, kan meegenieten van alle rare fratsen die de 21-jarige door de jaren heeft uitgehaald. Die mag wel vooraf aangeven welke onderwerpen zijn ‘gevetood’ voor de speeches om ongemakkelijke momenten te voorkomen. Vaak gênante verhalen, al dan niet over drugs of roken.

Grotere groepen, zoals jaarclubs en grote studentenhuizen, herschrijven vaak een populair nummer en zingen dat als ode aan het ‘slachtoffer’.

Door de uitgebreide speeches duren de diners vaak tot midden in de nacht. Ga maar na: als elke groep een half uur nodig heeft om een stuk en nummer op te voeren en er tussendoor nog dinergangen zijn, is de laatste trein naar de studentenstad waarschijnlijk al lang en breed vertrokken.

Wat is een 21-diner zonder speeches en cadeaus?

Het 21-diner is zowel voor de gastheer of -vrouw als voor de gasten niet goedkoop. Met alles erbij kost een diner al snel zo’n 30 tot 40 euro per persoon, exclusief reiskosten.

Van dat bedrag wordt een bedankje gekocht voor de ouders (een gegraveerde borrelplank, een fles wijn, een boeket bloemen), die immers hun huis voor de avond beschikbaar stellen. Ook is er een cadeau ­voor de jarige, vaak een persoonlijk sieraad, afhankelijk van het budget.

Belangrijker nog: ook de materialen voor het in elkaar geknutselde fotoboek worden van dit bedrag betaald. Het moet zo zelfgemaakt mogelijk zijn. Hoe lelijker, hoe beter. Alle herinneringen worden erin vastgelegd, van memorabele reisjes en grappige momenten tot lelijke foto’s. Iedereen schrijft een persoonlijke brief en plakt pagina’s vol. Voor sommige hosts draait het hele ­diner om dat ene boekwerk, waaraan de genodigden al weken van tevoren knippen en plakken.

Kosten en dresscode

Het eten vergt flink wat voorbereiding, vooral als er wordt gekookt. Veel mensen besteden dit liever uit, om niet zwetend boven de pannen minstens vier gangen te hoeven bereiden en na afloop alles te moeten afwassen.

Vaak passen de gerechten bij het thema: een risotto voor een Italian summer-diner of een pasta nero voor de chiquere black tie-dresscode. Soms worden gewoon de favoriete gerechten van de jarige geserveerd.

Over de tafelindeling wordt goed ­nagedacht. De host moet iedereen zo plaatsen dat ze makkelijk met onbekenden mengen, maar ook minstens één vriend(in) hebben om op terug te vallen bij een ongemakkelijk gesprek. Hoe verder je van de jarige zit, hoe minder je bij de kern hoort. Soms staat dat symbool voor de relatie die je hebt met de jarige, al denkt niet iedere gastheer of gastvrouw daar zo diep over na.

Uiteindelijk moet het vooral voor iedereen gezellig zijn, want een 21-diner is nou eenmaal een lange zit.

Cocktails of bubbels

Zonder rijkelijk vloeiende drank en een flink aantal flessen wijn is een 21-diner niet compleet. Het begint met een welkomstdrankje, zoals een cocktail of bubbels. Per gang wordt een passende wijn geschonken en ter afsluiting is er een digestief of dessertwijn.

Maar zo hoeft het niet. Als host ben je al snel twee flessen wijn per gast kwijt, dus velen houden het bij één soort wijn voor het hele diner. Een beetje student drinkt toch wel en proeft weinig verschil. Voor de gasten is een 21-diner vooral een goed excuus om op kosten van een ander veel te drinken en lekker te eten.

Een goede host houdt ook rekening met de niet-drinkende BOB’s. De diners worden door het hele land georganiseerd en zijn niet altijd goed bereikbaar met het ov. Nuchtere chauffeurs die dronken gasten thuisbrengen, zijn onmisbaar. Soms wordt er ook nog een partybus geregeld die naar een uitgaanslocatie of de stamkroeg rijdt om het feest voort te zetten.

Thema

Van de uitnodigingen tot de save-the-dates: minstens een jaar van tevoren wordt een datum gekozen, anders zijn alle (zomer)weekenden al vol. Alles staat in het teken van het thema, van de decoratie tot de details. Of het nu sunset colors, the bolder the better of bohemian chic is, het kan niet origineel genoeg zijn. Het thema weerspiegelt de jarige en is vaak geïnspireerd op een favoriete serie, vakantiebestemming of seizoen.

De dresscode heeft duidelijke kleuren die overal in terugkomen. Voor elk diner worden originele uitnodigingen, menukaartjes en naamkaartjes ontworpen en gedrukt, of zelfs met de hand geschilderd. Ook het welkomstdrankje is een knipoog naar het thema, zoals een tequila sunrise voor een Mexican colorfest-diner. De chef zorgt ervoor dat de gerechten uit de juiste keuken komen en passend zijn opgemaakt. De kleuren van de tafelsetting worden zorgvuldig gekozen om de decoratie te completeren. Zo ontstaat een prachtig totaalplaatje, perfect voor op de foto’s.

Het kostenplaatje

Voor de vrouwelijke gasten is het misschien wel het allerbelangrijkste: de dresscode. Al een maand voor het diner is er flink verkeer in allerlei groepsapps. Wie draagt welke jurk, welke kleuren passen net wel of net niet binnen het palet? Moet er nog een nieuwe outfit worden aangeschaft of kan er iets van iemand worden geleend in de juiste kleuren? Het voordeel van al die vrouwen met al die diners is dat er altijd wel iemand een passend jurkje heeft.

Meestal stelt de jarige een ‘mode-agent’ aan die ervoor zorgt dat alle gasten zich aan de richtlijnen van de uitnodiging houden. Niemand mag de jarige qua outfit overstijgen, of erger: hetzelfde aantrekken. Alles draait die dag om hem of haar; de host staat op elke foto centraal en moet er makkelijk uit te pikken zijn.

Heren hebben het over het algemeen een stuk eenvoudiger: één mooi pak, plus een zomers tenue, is voldoende en kan vaak bij vrijwel alle diners opnieuw worden gedragen.

Wat is een 21-diner? Een exclusieve aangelegenheid

De opsmuk maakt het diner, maar kan ook afschrikken. Het gevaar is dat het een steeds exclusievere aangelegenheid wordt, met meer en meer verwachtingen waaraan niet iedereen kan voldoen. Als host ben je al snel zo’n 150 tot 200 euro per gast kwijt, een bedrag dat de gemiddelde student niet zomaar voor iedereen kan opbrengen. De eventuele catering, het glaswerk, servies en de tafels vormen de hoogste kostenpost. Ook de versiering en drank drijven de uiteindelijke uitgaven op.

Sommigen kiezen ervoor het niet te doen, ze willen niet in de schijnwerpers staan. Anderen hebben geen zin in het gedoe. Hier en daar wordt een verrassingsdiner geregeld voor mensen die het niet zelf organiseren, maar wel al die tijd hebben meebetaald aan en energie hebben gestoken in de 21-diners van anderen. Na veel diners begint het tot studenten door te dringen dat het niet altijd groots, groter, grootst hoeft te zijn. Een ‘normaal’ diner is minstens zo leuk, zo niet leuker en dierbaarder.