Gloria Moorman (Universiteit Leiden) heeft met haar masterscriptie de Elsevier/Johan de Witt-scriptieprijs voor geschiedenisstudenten gewonnen. Joris Gerritse (Universiteit Leiden) won met zijn bachelorscriptie de aanmoedigingsprijs.
Beide prijswinnaars ontvingen hun prijzen vandaag in Utrecht uit handen van Arendo Joustra, hoofdredacteur van het weekblad Elsevier. Nadat juryvoorzitter prof. dr. R. von Friedeburg de overwegingen van de jury had toegelicht hielden beide prijswinnaars een inleiding over hun scripties.
De jaarlijkse prijzen werden dit jaar voor het eerst toegekend en zijn een initiatief van de historische vereniging Vrienden van De Witt in samenwerking met het weekblad Elsevier.
De prijzen gaan naar de beste geschiedenisscripties, die betrekking hebben op de Republiek der Nederlanden in de periode 1625 – 1688. Doel is het stimuleren van historisch onderzoek teneinde de kennis over dit belangrijke tijdvak te vergroten.
In de winnende masterscriptie staat de sociaal-culturele achtergrond van het verschijnen van Johan Blaeu’s Italiaanse stedenatlas in 1663 centraal.
De winnende bachelorscriptie geeft een analyse van de politieke besluitvorming achter de diplomatieke missie van de Republiek (1655 – 1658) tijdens de Noordse oorlog.
De prijswinnaars ontvingen zaterdag een oorkonde, een boekenpakket, een jaarabonnement op Elsevier en de bijbehorende geldprijzen.
In totaal werden 13 scripties ingediend. De keuze voor de prijswinnaars was o.a. gebaseerd op criteria als mate van innovatie, methodische aanpak, taalgebruik en uiterlijke vormgeving.
Naast de beide prijswinnaars werden de navolgende scripties genomineerd:
- Anna de Wilde (Universiteit van Amsterdam), ‘Ordre van het Joodsch Gebeth’, Nederlandse Sefardische gebedenboeken in de zeventiende- en achttiende-eeuwse Portugees-joodse gemeenschap van Amsterdam (masterscriptie),
- Sven Hermans (Universiteit Utrecht), In het hol van de leeuw. Een studie naar Coenraad van Heemskerck aan het hof van Lodewijk XIV (bachelorscriptie) en
- R.A. Nijmeijer (Universiteit Groningen), Ware Diplomatieke Vrijheid ? Diplomatie, partij en factie ten tijde van het raadpensionarisschap van Johan de Witt 1653 – 1672 (bachelorscriptie).
Juryvoorzitter prof. dr. R. von Friedeburg is hoogleraar vroegmoderne geschiedenis aan de Erasmus Universiteit (Rotterdam). Overige juryleden zijn dr. G. de Bruin (universitair docent politieke geschiedenis Universiteit van Utrecht), drs. H. Wilbrink (historicus en bestuurslid Vrienden van De Witt) en drs. L. de Jonge (historicus en voorzitter wetenschappelijke werkgroep Vrienden van De Witt). De Jonge treedt op als secretaris van de jury.
De scriptie van Gloria Moorman
Johan Blaeu’s Italiaanse stedenatlas werd in 1663 gefinancierd door de Hollandse elite en was een aanvulling op de Grand Tour, die in deze periode deel uitmaakte van de intellectuele ontwikkeling van jongeren binnen de elite. Uit de scriptie blijkt, dat Blaeu voor het ontwikkelen van de atlas intensieve contacten met Italië onderhield. Het juryrapport prijst de grote greep op de materie, waarmee de scriptie het thema in het brede kader plaatst van humanisme, de Grand Tour, het verzamelen van oudheden, drukpers en boekhandel en de productie van atlassen en stadsbeschrijvingen.
Er is sprake van nieuwe inzichten door het uitputtende onderzoek van primaire en secundaire bronnen, waardoor een prachtige inkijk ontstaat in de kenniswereld van de zeventiende eeuw.
De jury vindt ook de manier bijzonder, waarop is onderzocht hoe in de loop der tijd de stadsbeschrijvingen van Rome in verband werden gebracht met een zich wijzigende kijk op de Eeuwige Stad. Immers, er ontwikkelde zich een minder op de klassieken gericht geestesklimaat.
De scriptie draagt als titel: ‘Discovering Rome through Joan Blaueu’s Admiranda Urbis Romae: The creation of the town atlas of Rome (Amsterdam, 1663) in the light of Italian-Dutch relationships in the seventeenth century.
De scriptie van Joris Gerritse
Het traditionele geschiedbeeld is dat in de Gouden Eeuw vooral de Staten van Holland een dominante rol speelde bij de invulling van diplomatieke missies naar het buitenland. Uit de samenstelling van de missie van het Nederlands gezantschap naar Denemarken (1655 – 1658) blijkt echter, dat óók de Staten-Generaal en de stad Amsterdam hierop een stevig stempel drukten.
De invloed van dit gezantschap op de buitenlandse politiek van de Republiek was uiteindelijk weer beperkt, omdat alle correspondentie via raadpensionaris Johan de Witt liep, die daarmee de definitieve besluitvorming kon beïnvloeden.
De jury vindt, dat de auteur, uitgaande van een heel specifieke vraagstelling verrassend weet aan te tonen, dat het overwicht van Holland en zijn raadpensionaris zelfs in de hoogtijdagen van het eerste stadhouderloze tijdperk minder groot was dan men zou verwachten. De zorgvuldige, goed geschreven studie illustreert volgens de jury, dat een beperkt onderzoek tot belangrijke uitkomsten kan leiden.
Dat is mede te danken aan het gevarieerde bronnenmateriaal en het stellen van nieuwe vragen. De scriptie, die volgens de jury meer biedt dan van een gemiddelde bachelorscriptie mag worden verwacht draagt als titel: ‘Macht en daadkracht tijdens de Noordse oorlog. De politiek achter een Nederlands gezantschap naar Denemarken (1655 – 1658)’.
Initiatiefnemers van de prijzen
Elsevier’s Uitgeversmaatschappij, opgericht in 1880, is vernoemd naar het Zuid-Nederlandse uitgeversgeslacht Elzevir. Stamvader Lodewijk Elzevir opende in 1580 een boekwinkel bij de Universiteit Leiden.
Een zoon en kleinzoon werden in 1626 universiteitsdrukkers in Leiden. Het eerste nummer van Elseviers Weekblad verscheen op 27 oktober 1945.
De historische vereniging Vrienden van De Witt is in 2005 opgericht om de herinnering aan de markante staatslieden Johan en Cornelis de Witt levend te houden en te zorgen voor waardering voor hun grote verdiensten voor de Republiek der Nederlanden bij een breed publiek.
De vereniging telt 130 leden in binnen- en buitenland en is niet gelieerd aan politieke organisaties of doelstellingen. Jaarlijks organiseert de vereniging symposia, die voor een breed publiek toegankelijk zijn. Meer informatie op de website van de Vrienden van De Witt.