De zachte krachten lijken, heel geleidelijk, veld te winnen in het bedrijfsleven. Steeds meer ondernemers geven hoog op van spirituele technieken en inzichten. ‘De kunst is om dicht bij jezelf te komen.’
‘Mediteren is geen mystieke hocus pocus’
Egbert Mulder (57) is ondernemer. Hij publiceerde met yogaleraar Johan Noorloos het boek Vanuit stilte naar succes (Gloriae Uitgeverij), waarvoor hij leiders uit het bedrijfsleven interviewde over meditatie.
‘Voor mijzelf is mediteren al ruim dertig jaar een grote steun. Het helpt mij geestelijk en lichamelijk gezond te blijven en in spannende tijden overzicht te behouden. Het is dus volstrekt logisch dat grote bedrijven als Shell, Unilever en Philips de waarde van meditatie inzien en cursussen verzorgen.
‘Meditatie is geen mystieke hocus pocus. De wetenschap heeft aangetoond dat het een doeltreffende methode is om de hersenen te trainen. Je kunt er de eindeloze maalstroom in je hoofd mee stoppen. Het is zeker mogelijk om je op andere manieren te ontspannen. Door hard te lopen bijvoorbeeld of gewoon in de kroeg te zitten. Maar meditatie is een techniek die je op elk gewenst moment kunt gebruiken. Het is een middel om de gedachten tijdelijk tot stilstand te brengen. Zo zorg je dat je ook onder druk helder blijft en oplossingen kunt bedenken.
‘Het besef van het belang van meditatie is sterk toegenomen door werkgerelateerde stress. Stress is niet per definitie negatief, dat is waar. Een gezonde hoeveelheid bevordert de energie en de focus en kan stimuleren tot topprestaties. Maar een overdosis heeft grote schadelijke gevolgen. Ook economisch. Stress leidt tot een hoog ziekteverzuim en tot verkeerde beslissingen.
‘Van de Nederlandse werknemers heeft 14 procent burn-outklachten. Meer dan een miljoen mensen slikken antidepressiva. Meditatie heeft aanwijsbaar effect bij het bestrijden van zulke psychische kwalen. Je kunt het best zelf ontdekken welke vorm bij jou past. Ik heb zelf baat gehad bij transcendente meditatie en hartcoherentie. Maar in ons boek vertelt Herman Wijffels bijvoorbeeld over de waarde van zenmeditatie. Uit het interview komt mooi naar voren hoe hij daardoor als mens en als leider is veranderd. Voor velen heeft mediteren een spirituele component, als een weg naar verlichting. Maar in ons boek kijken we vooral naar de positieve effecten van meditatie op besluitvorming en stressmanagement. Voor leiders in het bedrijfsleven zijn dat vaak de belangrijkste motieven om te mediteren.’
‘Spiritualiteit is keihard werken aan jezelf’
Interim-manager Theo Buijsrogge (51) richtte het Spiritueel Ondernemers Netwerk op. ‘Van huis uit ben ik katholiek, maar religie trok mij niet. Ik begreep de zin van al dat dogmatische gedrag nooit. Toen mijn broer ongeneeslijk ziek was, waren zijn klachten ineens grotendeels weg doordat hij een “spirituele levenswijze” had aangenomen. Daardoor werd mijn belangstelling gewekt. Later heb ik dit ook echt moeten doorleven toen ik zelf in een flinke crisis raakte.
‘Het Spiritueel Ondernemers Netwerk is een resultaat van mijn zoektocht naar de praktische betekenis van spiritualiteit. Er zijn ruim 7.000 mensen bij aangesloten; 45 procent is man, 55 procent vrouw. Van belang is trouwens niet zozeer de sekse als wel de energie. Je hebt ook vrouwen met veel mannelijke energie en andersom. Het gaat erom een evenwicht te vinden tussen de liefde en verbondenheid van de vrouwelijke energie en de mannelijke energie.
‘Een spirituele ondernemer is een ondernemer die handelt vanuit een spiritueel bewustzijn. Wat dat is? Het is moeilijk precies aan te geven. Het gaat onder meer om een besef van de heelheid van het bestaan. In een zakelijke omgeving wordt spiritualiteit vaak afgedaan als te zweverig. Maar als ik diezelfde mensen persoonlijk spreek, merk ik grote belangstelling voor waar ik mee bezig ben. Spiritualiteit is meer dan een beetje mediteren of af en toe een workshop doen. Het is heel hard werken aan jezelf. De kunst is om dicht bij jezelf te komen en met eerlijke zelfreflectie jezelf te blijven ontwikkelen.
‘Wat mij aanspreekt, is het gedachtegoed van dienend leiderschap. Een dienend leider werkt verbindend en denkt op lange termijn. Je herkent hem doordat je de mensen om hem heen ziet groeien. Het is geen toeval dat je zulke spiritualiteit vooral aantreft bij familiebedrijven. Daar voelen mensen zich met elkaar verbonden en telt continuïteit zwaarder dan snel winst maken.’