De oorlog is niet meer zo beladen.
Lachen om Hitler – Fictie
Timur Vermes Daar is hij weer De Bezige Bij, 400 pagina’s € 22,50
Daar is hij weer van Timur Vermes laat zien dat er in Duitsland ongemerkt veel is veranderd. Het was lang ondenkbaar dat een satirisch boek over Hitler 700.000 keer zou worden verkocht.
Het verhaalt speelt in 2011. De oorlog is verloren, Eva Braun en Joseph Goebbels zijn weg en de nazi’s hebben in de Berlijnse straten plaatsgemaakt voor Turken. Adolf Hitler ontwaakt in hedendaags Duitsland en concludeert dat hij is geroepen om het volk opnieuw te leiden. Hij wordt geholpen doordat mensen denken dat hij een wel zeer authentiek acteur is – die snor, dat uniform, die stem! De Führer wordt een mediafenomeen dat al snel een eigen tv-show krijgt.
Door de ogen van Hitler krijgt de lezer zo commentaar op Duitsland. Hilarisch zijn de ‘ouderwetse’ tirades over auto’s die te snel rijden bij scholen, slappe politici, goedkope importproducten, de waardeloze arbeidsmoraal.
Wel merkt Hitler op dat er gelukkig nog veel werklozen zijn, geschikt als mogelijke aanhang. Ongemakkelijk en maatschappijkritisch wordt het als Hitlers publiek met besmuikte instemming reageert op observaties als: ‘De Duitser van tegenwoordig scheidt zijn afval grondiger dan zijn rassen.’
Wat er niet is veranderd in Duitsland: Vermes’ debuutroman leidde tot een loodzwaar en verbeten debat. Hitler als gewoon mens, in banale situaties? Hitler om te láchen? Dat kan nog altijd niet zomaar. (Robbert de Witt)
Klassiekers die er nog steeds toe doen
1 Thomas MannBuddenbrooks (1901) Bloei en verval koopmansgeslacht.
2 Alfred DöblinBerlin Alexanderplatz (1929) Over volks Berlijn eind jaren twintig.
3 Joseph RothRadetzkymars (1932) Teloorgang van de Oostenrijk-Hongaarse monarchie.
4 Sebastian HaffnerHet verhaal van een Duitser 1914-1933 (1939). Postuum gepubliceerd dagboek over opkomst nazi’s.
5 Hans FalladaAlleen in Berlijn (1947) Hoe stadbewoners zich handhaven in de oorlogsjaren.
6 Günter GrassDe blikken trommel (1959) Oskar bekijkt wereld van volwassenen als eeuwig kind.
Duitse roadtrip – Fictie
Wolfgang Herrndorf Tsjik Cossee, 288 pagina’s, € 12,50
In Tsjik vertelt Wolfgang Herrndorf (1965-2013) hoe de 14-jarige Maik er met zijn vriend Tsjik vandoor gaat in een gestolen Lada, op weg naar Walachije. Maakt niet uit dat ze niet weten waar dat ligt. Maik voelt zich verwaarloosd; Tsjik is streetwise en stoer. Een mooi duo en er volgt een hilarische, komische, soms treurige tocht. (Liesbeth Wytzes)
Obsessie – Non-fictie
Giulia Enders De mooie voedselmachine Luitingh-Sijthoff, 224 pagina’s, € 17,95
Duitsers reizen als het even kan af naar kuuroorden en zijn obsessief bezig met hun gezondheid. Maar dat een boek over darmen van een 24-jarige een bestseller zou worden, is onverwacht. Volgens Giulia Enders weten we meer over de rest van de wereld dan over over ons eigen lijf. Tijd voor een innerlijke reis. (Irene Start)
Spraakmakend
Ferdinand von SchirachDe zaak Collini (fictie) 160 pagina’s, € 12,50 Debuut van Duitslands bekendste strafpleiter, over zaak na moord op Duitse industrieel.
Uwe TellkampDe toren (fictie) 852 pagina’s, € 10 Imposant epos over laatste zeven DDR-jaren.
Heike B. GörtemakerEva Braun. Een leven met Hitler (non-fictie) 400 pagina’s, € 32,90 Hitlers minnares was helemaal niet zo naïef.
Konstanze von SchulthessNina Schenk gravin von Stauffenberg (non-fictie) 208 pagina’s, € 34,95 Portret van de vrouw wier man een aanslag pleegde op Hitler, door haar jongste dochter.
Merlijn SchoonenboomWaarom we ineens van de Duitsers houden (non-fictie) 240 pagina’s, € 19,95 Journalist schetst nieuwe Duitsland.
Elsevier nummer 27, 4 juli 2015