Anders dan de media vorige week hebben bericht, staat in de biografie over Koning Willem II helemaal niet dat hij in 1848 is gechanteerd. Het is slechts een veronderstelling van de auteur, Jeroen van Zanten.
In zijn boek is Van Zanten veel minder stellig dan bijvoorbeeld het NOS Journaal vorige week in een lang item meldde.
Het is frappant dat Van Zanten in zijn biografie geen snippertje bewijs levert voor de grondwetchantage. Geen brief, geen getuigenis, geen document.
Nacht
Het chantageverhaal wordt gebruikt om te verklaren waarom de koning in een nacht van ‘zeer conservatief’ in ‘zeer liberaal’ veranderde, zoals hij zelf heeft verklaard tegenover buitenlandse diplomaten.
Maar zo conservatief was de koning niet. Al in 1818 schreef hij een essay waarin hij een ‘noodlottige omwenteling’ voorspelde als het volk niet meer vrijheid zou krijgen.
Stemming
Het laatste zetje om de koning te laten instemmen met de Grondwet, zal eerder te maken hebben gehad met de revolutionaire stemming in Europa dan met chantage.
De avond voor hij akkoord ging met de moderne grondwet, kreeg hij een politierapport met verontrustende taal. Dat zal meer hebben bijgedragen dan een mogelijke chantagepoging, die in het roddelziek Nederland van die dagen zeker niet geheim zou zijn gebleven.
Journalist
Dat Willem II werd gechanteerd (voor geld) is al lang bekend en altijd onderdeel geweest van alle verhalen en boeken over hem. De Nederlandse journalist Eillert Meeter (1818-1862) schreef er al uitvoerig over in zijn in Engeland in 1857 uitgegeven memoires. Naam, handelingen en bedragen beschreef Meeter uitvoerig.
In 1966 is zijn boek ‘Holland, Kranten, Kerkers en Koningen’ ook in het Nederlands verschenen bij de gerespecteerde uitgeverij Polak & Van Gennep in Amsterdam.
Daarin staat onder meer te lezen dat de koning van de man die hem later chanteren zou ‘meer hield dan van de mooiste vrouw in zijn koninkrijk’.