De Argentijn Jorge Bergoglio is erin geslaagd om in een jaar tijd de harten van gelovigen en de sympathie van ongelovigen voor zich te winnen. Elsevier zet de vier deugden van paus Franciscus op een rij.
Hij doet veel Italianen terugdenken aan ‘knuffelpaus’ Johannes Paulus II. De Argentijnse paus Franciscus heeft met zijn sobere uitstraling en barmhartige oog voor de zwakkeren het publiek om zijn vinger gewonden. In een jaar tijd is Franciscus erin geslaagd om het zuur van de starre en afstandelijke Benedictus uit de kelen van veel teleurgestelde katholieken weg te spoelen. Uit peilingen blijkt dat meer dan 90 procent van de Italianen gelukkig is met de huidige paus. Zelfs 68 procent van niet-katholieken en niet-gelovigen is blij met Franciscus. Aanstaand heilige paus Wojtyla kon zelfs niet op zulke indrukwekkende statistieken rekenen. Een overzicht van de vier deugden waarmee Franciscus succes oogst:
1. Menselijkheid
‘Buona sera’ zei de net gekozen paus Franciscus precies een jaar geleden terwijl hij vanaf het beroemde balkonnetje vriendelijk naar de menigte op het Sint-Pietersplein keek. Het eenvoudige en menselijke ‘goedenavond’ had een verpletterende uitwerking. De honderdduizenden op het plein zagen (via hun smartphone) geen paus, maar een mens. Een man die deemoed uitstraalde, een mooie christelijke deugd.
‘Ik hoop jullie snel weer te zien,’ zei Franciscus na zijn korte toespraak, alsof hij een vriend was die helaas een verjaardag vroegtijdig alweer moest verlaten. Luid gejuich achtervolgde de Argentijn tot achter in de pauselijke vertrekken. Dezelfde menselijkheid spreekt uit de acties die de paus sindsdien ondernam. Hij waste en kuste de voeten van armen, islamieten en blinden, is wars van ‘kleinzielige regels’ en spreekt bemoedigend en niet belerend. ‘Wie ben ik om te oordelen?’ zegt hij.
‘Ik ben ook maar een mens.’ Volgens sommige Italiaanse media maakt de paus zelfs ’s avonds na het avondeten een ‘passeggiata’ (avondwandeling), net als iedere andere Romein.
2. Soberheid
Gepaard met zijn menselijke uitstraling gaat soberheid. Bij zijn eerste optreden op het Sint-Pietersplein was Franciscus gestoken in sober wit. De rijk geborduurde staatsiestola en de rode ‘mozetta’ (cape) had hij laten hangen. En dat heeft hij zo gelaten. Zijn zegelring is niet van goud, maar van zilver.
Casa Santa Marta, het gastenverblijf in het Vaticaan, heeft Franciscus tot vaste verblijfplaats gemaakt. Volgens bisschop Jan Punt staat in het eenvoudige appartement een vreemd blauw bankstel ‘dat zo uit een kringloopwinkel lijkt te zijn weggelopen’.
Het riante pauselijk buitenverblijf Castel Gandolfo laat Franciscus volledig links liggen. Daar is nu maar een toeristische attractie van gemaakt. Toen Franciscus in juni vorig jaar in een blauwe Ford Focus aankwam bij het paleis van de Italiaanse president Giorgio Napolitano vroegen omstanders ‘maar is dat de paus?’.
3. Openheid
Franciscus wil een open dialoog houden over thema’s die spelen voor veel gelovigen. Zonder van de kerkelijke doctrines af te wijken roept hij op niet te oordelen over homoseksuelen of over echtscheidingen. ‘Wie ben ik om te oordelen,’ vraagt hij, maar hij richt de vraag ook op de gelovigen zelf. ‘Wie ben jij eigenlijk om te oordelen?’ Franciscus wil dat deze mensen juist worden geholpen en dat niet de wijzende vinger naar ze wordt gewezen.
Conservatieve en starre kerkbestuurders die wel de vinger heffen, tikt hij op die wijzende vinger, of hij ontslaat ze. Niet iedereen binnen het Vaticaan is even blij met deze nieuwe ontwikkeling. Gevreesd wordt dat hij valse verwachtingen schept met deze open houding. De doctrines gaat de katholieke kerk echt niet aanpassen.
4. Daadkracht
Wie denkt dat Franciscus een wee typetje is dat alleen voor de armen wil opkomen, zit er naast. Als een gedreven interim-manager bij een verliesgevend bedrijf beukt Franciscus zich een weg door de corrupte burelen van de Heilige Stoel. Camerlengo Tarcisio Bertone, een vertrouweling van Benedictus, moest het veld ruimen.
Een zelfde lot wachtte de voltallige raad van toezicht van het Istituto per le Opere di Religione (IOR), de bank van het Vaticaan. Een speciale toezichthouder moet witwaspraktijken en belastingontduiking in het vervolg voorkomen. Franciscus riep de kantoren McKinsey en KPMG in om te assisteren bij de reorganisatie van het Vaticaan. De nieuwe paus streeft naar openheid en transparantie en schuwt daarbij geen enkel middel. En de maatregelen hebben hun succes bewezen.
Time riep de Argentijn zelfs uit tot persoon van het jaar. Boze tongen beweren dat niet de paus zelf, maar gewiekste spindoctors en pr-specialisten verantwoordelijk zijn voor het succes. Feit blijft dat Franciscus voor velen oprecht en authentiek overkomt en hard op weg is om één van de succesvolste pausen uit de geschiedenis te worden.
Volg Servaas van der Laan op Twitter