De Amerikaanse samenleving wordt alsmaar ongelijker en individualistischer, schrijft Roberta N. Haar. Het berooft vooral veel jongeren van zin in het leven. Wat kunnen Amerikanen, voorheen geroemd om hun publieke participatie, er zelf aan doen?
Het is verdrietig om te horen dat de levensverwachting in de Verenigde Staten al drie jaar achtereen daalt. Misschien nog wel zorgwekkender is dat de grootste daling te zien is in de groep van 25- tot 34-jarigen. Er zijn verschillende redenen waarom dat zo schokkend is, bijvoorbeeld omdat de Verenigde Staten per capita meer besteden aan zorg dan elk ander land. In andere landen is de trend het tegenovergestelde: daar gaat de levensverwachting alsmaar omhoog.
Wat is er mis met Amerika en waarom gaan zoveel jongvolwassenen dood als ze in de bloei van hun leven zouden moeten zijn?
Overdoses
Leven in de Verenigde Staten draagt blijkbaar bij aan de dood van zijn burgers. Er zijn stelselmatige redenen voor een slechtere algemene gezondheid. Een studie in het Journal of American Medical Association bekeek 60 jaar aan statistieken over het sterftecijfer in de Verenigde Staten. De levensverwachting steeg het snelst in de jaren zeventig, iets minder snel vanaf de jaren tachtig, piekte in 2014 en ging daarna elk jaar omlaag. De vraag is dan: wat is er veranderd de afgelopen vijf jaar?
Een gemeenschap in Florida werd keihard geraakt door de opiatencrisis. Correspondent Emile Kossen over hoe inwoners terugvochten>
De studie bevat een aantal redenen waarom meer jongvolwassenen zijn overleden, met stijgingen in het aantal drugsoverdoses, zelfmoorden, ziektes gerelateerd aan alcohol en obesitas. Ook werd geconstateerd waar in het land de levensverwachting het meest is gedaald: rurale gebieden, het industriële Midwesten, de Appalachen en gebieden bevolkt door Indianen. Ik wist al dat het zelfmoordpercentage in indianenreservaten in mijn thuisstaat South Dakota de afgelopen vijf jaar hard is gestegen. Op het regionale nieuws verschenen verhalen over een zelfmoordepidemie onder tieners en over de opiatencrisis in de reservaten.
De auteurs van de JAMA-studie keken ook naar onderliggende oorzaken, zoals onzekerheid over banen, psychologische stress, sociale exclusie en armoede. Met andere woorden, sociale factoren worden gezien als belangrijke redenen voor de toename van Amerikanen die zichzelf om het leven brachten. Een andere studie uit 2015, die 3.4 miljoen Amerikanen onderzocht, concludeerde dat sociale isolatie de kans op overlijden met 29 procent verhoogt.
Sociaal kapitaal
Het verbaasde me hoezeer de onderzoeken over het Amerikaanse sterftecijfer overeenkwamen met de argumenten van de bekende politieke socioloog Robert Putnam, die eind november in Maastricht was. Putnam gaf een masterclass aan University College, waar ik werk, en een openbaar hoorcollege voor 500 mensen. Ik was bij beiden aanwezig en werd niet teleurgesteld. Putnam, die inmiddels 78 jaar is, kan zijn publiek nog steeds inspireren en een contributie maken aan het publieke debat. De meeste van zijn ideeën komen uit zijn bestseller Bowling Alone: The Collapse and Revival of American Community, dat twintig jaar geleden verscheen maar steeds relevant is.
Putnams centrale idee is dat sociale netwerken grote waarde hebben. De mate waarin een samenleving verbonden is en er normen zijn die publieke participatie stimuleren, bepalen de effectiviteit van een samenleving. Een gevoel van burgerschap in individuen is het sterkst als het een onderdeel is van een netwerk aan sociale connecties, sterker dan in een samenleving vol goede en deugdzame, maar geïsoleerde personen.
Veel minder vrijwilligers
Sociaal kapitaal is natuurlijk geen nieuw concept – zelfs Alexis de Toqueville had het erover na zijn bezoek aan de Verenigde Staten in 1830. Hij verklaarde Amerika’s egalitaire instituties en democratische werkwijzen door te refereren naar de Amerikaanse voorliefde voor het deelnemen aan maatschappelijke organisaties en de neiging van mensen om zich te bekommeren om hun buren. De Toqueville was verbaasd hoezeer Amerikanen probeerden te voorkomen dat ze misbruik zouden maken van elkaar.
Toch is het duidelijk dat de mate van sociaal kapitaal in een samenleving fluctueert. Putnam vroeg begin 21e eeuw al aandacht voor een flinke daling ervan in Amerika, die rond 1960 zou zijn gestart. Er zijn allerlei indicatoren: een daling tussen de 25 en 50 procent in lidmaatschap van vrijwilligersorganisaties; minder aanwezigen bij publieke, dorps- en schoolbijeenkomsten; lagere ledenaantallen bij politieke partijen; en zelfs een daling in deelname aan religieuze instituties.
Een nieuw ‘ik-tijdperk’
Laten we kijken naar de huidige situatie. De Verenigde Staten kampen met politieke polarisatie die lijkt op de situatie voor de Burgeroorlog in de 19e eeuw en economische ongelijkheid en sociale isolatie die doen denken aan het tijdperk net voor de Grote Depressie. Het is makkelijk om te zien waarom de mate van sociaal kapitaal zo schrikbarend laag is.
Met vele grafieken toont Putnam aan dat er een correlatie is tussen de ongelijkheid van vandaag de dag en die van de Gilded Age (1870-1900): het tijdperk in de Amerikaanse geschiedenis dat wordt uitgelegd in F. Scott Fizgeralds The Great Gatsby, toen de Amerikaanse economie snel groeide, net als de corruptie en de rijkdom van een select groepje. Als reactie ontstond de Progressive Era, een tijdperk vol maatregelen gericht op meer gelijkheid. Putnam beschrijft de trend van de Gilded Age tot nu als een ‘Ik, wij, ik’-eeuw. We zitten nu weer op een ‘ik’-moment, met ongelijkheidscijfers die gelijk zijn aan die van Brazilië.
Hoe komt de Verenigde Staten weer terug naar ‘wij’? Allereerst moeten mensen connecties maken met gelijkgestemden, of ze nou een voorliefde delen voor natuur, sport, religie, eten, theater, vrijwilligerswerk, of wat dan ook. Daarna kunnen individuen uit de verschillende groepen banden leggen met andere organisaties – en zo bruggen bouwen die mensen verbinden en sociale netwerken creëren.
Denk aan elkaar met Kerst
Kan het opbouwen van sociaal kapitaal dat wat fout gaat in de Verenigde Staten, beter maken? De samenhang tussen zorgbeleid, sociaal beleid, financiën en belastingen is complex. Het is lastig om beleid te maken dat de socio-economische uitdagingen aanpakt. Het is moeilijk om bespreekbaar te maken hoe ongelijkheid en een onzekere positie op de banenmarkt invloed heeft op ziekten en depressies onder jonge Amerikanen.
En toch is het fijn om te weten dat de Verenigde Staten in het verleden goed hebben gereageerd op botheid en zelfzuchtigheid. Er waren genoeg individuen die zich zorgen maakten om hun buren en om het Amerikaanse democratische experiment en daarom eilanden van kameraadschap en vertrouwen opbouwden. Dat is belangrijk. Putnam en de JAMA-studie schetsen dezelfde belangrijke redenen om te willen leven: sociale connecties, gemeenschap en spiritualiteit. Willen we dat allemaal niet met de Feestdagen?