De opvolging van opperrechter Ruth Bader Ginsburg gaat pijlsnel, tot frustratie van de Democraten. Zaterdag onthult president Donald Trump wie de progressieve rechter opvolgt. Verwacht wordt dat een conservatieve vrouw de plaats van Ginsburg zal innemen. Vier vragen en antwoorden.
1. Wat is precies de kwestie?
Een paar uur nadat opperrechter Ruth Bader Ginsburg afgelopen vrijdag op 87-leeftijd was overleden, ging het in Washington al over wie haar plek mag innemen. De Republikeinse Senaatsleider Mitch McConnell maakte duidelijk dat hij zo snel mogelijk over een vervanger wil stemmen, het liefst nog voor de verkiezingen begin november. President Donald Trump zal eind deze week een vrouw voordragen. De conservatieve katholieke rechter Amy Coney Barrett (48) is favoriet.
De kwestie ligt gevoelig, ten dele omdat McConnell in 2016 nog van mening was dat er gedurende een verkiezingsjaar geen nieuwe hoge rechter mocht worden aangesteld. Het grote verschil is dat de kandidaat destijds werd voorgedragen door de Democratische president Barack Obama. Nu zijn kamer kan stemmen op een kandidaat van president Trump, zijn McConnells bezwaren verdwenen.
2. Hoe reageren Democraten?
Boos, woedend, wanhopig: presidentskandidaat Joe Biden spreekt van een ‘grondwettelijke crisis’ als de Republikeinen hun plan doorzetten – en deed een oproep aan Republikeinse Senatoren om McConnell tegen te houden. Dat lijkt kansloos. Andere Democraten gaan verder dan Biden en zweren wraak. Senator uit Massachusetts Ed Markey tweette dat de Democraten na de verkiezingen dan maar het aantal hoge rechters moeten uitbreiden.
Mitch McConnell set the precedent. No Supreme Court vacancies filled in an election year. If he violates it, when Democrats control the Senate in the next Congress, we must abolish the filibuster and expand the Supreme Court.
— Ed Markey (@EdMarkey) September 19, 2020
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
3. Wat staat er op het spel?
Democraten en Republikeinen weten dat als de progressieve Ginsburg wordt opgevolgd door een Trump-rechter het Hooggerechtshof de komende jaren een conservatieve meerderheid zal hebben. Dat kan effect hebben op rechtszaken waarin zorgverzekeringswet Obamacare of het recht op abortus ter discussie staan. Zeker is dat niet: de leden van het Hooggerechtshof staan bekend om hun onafhankelijkheid, zoals Trumps eerste keus Neil Gorsuch al liet zien met een reeks ‘linkse’ uitspraken.
4. Wat zegt de Grondwet over het Hooggerechtshof?
Niet zo veel. Er staat dat de president de taak heeft om een nieuwe opperrechter te benoemen. Een meerderheid van de Senaat moet die persoon goedkeuren. Hoe lang die procedure duurt, wat voor debatten er moeten worden gevoerd voor een stemming: er zijn geen regels voor. Dat zo kort voor de verkiezingen een nieuw lid aan het Hooggerechtshof wordt benoemd, is niet tegen de regels. Het is in de historie wel vaker gebeurd. De Republikeinen en president Trump doen op papier dus niks illegaals. Grote vraag is wel welke krachten er vrij zullen komen tijdens en na de gevoelige procedure.
Wat betreft de beloofde wraak van de Democraten: in de Grondwet staat evenmin iets over het precieze aantal hoge rechters. Dat kan per wet worden aangepast, wat voor het laatst gebeurde in 1869. Toch zou het een grote stap zijn. Het kan de onafhankelijkheid van en vertrouwen in het Hooggerechtshof ondermijnen als de Democraten opeens een reeks progressieve rechters aanstellen. Momenteel zegt zo’n tweederde van Amerikanen vertrouwen te hebben in het Hof. Dat is 40 procentpunten meer dan de omvang van het vertrouwen in het Congres.