CDU/CSU wint Duitse verkiezingen: Merz wacht zware verantwoordelijkheid

Friedrich Merz van CDU/CSU wordt de nieuwe Duitse bondskanselier, dat kan haast niet anders. Dat de christen-democraten met afstand de grootste partij van Duitsland zijn geworden, zal weinigen verrassen.

Slechtste resultaat ooit voor SPD van bondskanselier Scholz

Evenmin verrassend is de afstraffing van alle partijen in de links-liberale regeringscoalitie van SPD, Groenen, FDP. De sociaal-democraten van bondskanselier Olaf Scholz boeken hun slechtste verkiezingsresultaat ooit.

Dat was onvermijdelijk, gezien de neerwaartse spiraal van de Duitse economie en de groeiende onvrede over asiel- en klimaatbeleid van de ‘stoplichtcoalitie’. Dat mag ook de vorige CDU-kanselier Angela Merkel zich aantrekken. Met haar ruimhartige asielbeleid en besluit om de kerncentrales te sluiten, begon de malaise.

Het was ook al tijden duidelijk wie de grootste stijger ten opzichte van de vorige verkiezingen in 2021 zou worden: het radicaal-rechtse AfD wordt ongeveer dubbel. Toch zal leider Alice Weidel stiekem licht teleurgesteld zijn dat een recente reeks terreuraanslagen door asielzoekers uit het Midden-Oosten niet tot extra stemmen heeft geleid voor de anti-islam- en anti-immigratiepartij.

Kennelijk heeft het bagatelliseren van Duitslands naziverleden door diverse Oost-Duitse partijprominenten toch te veel kiezers afgeschrikt. Net als de steun aan Rusland en het voornemen om de Europese Unie te verlaten. Brussel zal opgelucht ademhalen, de Duitse middenpartijen ook.

Winst AfD moet middenpartijen wakker schudden

Maar bovenal moeten zij de grote winst van AfD zien als een wake-upcall. Dat eenvijfde van de kiezers stemde op een partij die zo omstreden is dat ertegen een cordon sanitaire (Brandmauer) is opgetrokken en honderdduizenden Duitsers ertegen protesteerden, verplicht gevestigde politici tot zelfreflectie en een stevige koerswijziging.

Te hopen is dat Friedrich Merz (CDU/CSU) die kan en zal inzetten. Hij belooft broodnodige verlichting van de lasten- en regeldruk voor bedrijven en een veel strenger immigratie- en asielbeleid. Daarvoor is het de hoogste tijd. Maar het is de grote vraag of hij die beloften kan waarmaken in een grote coalitie met de sociaal-democratische SPD.

Doorslaggevend voor de te vormen coalitie zal worden of de centrum-rechtse, liberale FDP van Christian Lindner en de links-nationalistische BSW van Sahra Wagenknecht de kiesdrempel van 5 procent zullen halen. Volgens de exitpoll van ARD halen beide partijen net te weinig stemmen om de kiesdrempel overschrijden, maar volgens die van omroep ZDF halen ze het juist net wel.

Als beide partijen de Bondsdag niet halen, zullen CDU/CSU en SPD samen waarschijnlijk een meerderheid van 316 van de 630 Bondsdagzetels halen en dus samen kunnen regeren.

Maar halen FDP en BSW de kiesdrempel wel, dan is waarschijnlijk nog een derde partij nodig voor een meerderheid. Dan zouden De Groenen in beeld komen. Zo’n driepartijencoalitie, de tweede in de Duitse geschiedenis na de immer ruziënde ‘stoplichtcoalitie’, is gedoemd te mislukken.

Merz krijgt laatste kans voor Duitse midden

Hoe dan ook moet CDU/CSU-leider Friedrich Merz zich realiseren dat hij met deze verkiezingsuitslag mogelijk de laatste kans krijgt om het Duitse politieke midden te redden. Lukt het hem als bondskanselier niet om de economie uit het slop te trekken en het asiel- en migratiebeleid fors aan te scherpen, dan staan de radicale flanken – naast AfD groeide ook de uiterst linkse Die Linke fors – te trappelen.

Ook voor Nederland, dat Europa’s grootste economie als grootste handelspartner heeft, is een sterk en stabiel Duitsland cruciaal. En president Volodymyr Zelensky zal hopen dat Friedrich Merz in zijn coalitie-onderhandelingen geen water bij de wijn zal doen na zijn uitgesproken pro-Oekraïense campagnebeloften.

Zo heeft de aanstaande bondskanselier in een verscheurd politiek landschap de zware taak om zijn land uit de malaise te helpen. Voor Duitsland en de rest van Europa is te hopen dat Merz die verantwoordelijkheid kan dragen.