Er waait een isolationistische wind door Washington. Europa moet daar goed op letten, waarschuwt Roberta Haar.
Lees de Engelse versie van dit artikel hier.
Zomers heb ik de tijd om boeken te lezen die relevant zijn voor mijn onderzoek. Mijn zomerboeken blijken vaak mijn interesses en passie voor het begrijpen en uitleggen van de rol van Amerika in de wereld nieuw leven in te blazen. Dit jaar was het niet anders, toen ik de prachtig geschreven 2019 biografie van de Amerikaanse diplomaat Richard Holbrooke las, geschreven door George Packer. Holbrooke is in de geschiedenisboeken vooral bekend vanwege het feit dat hij de tegengestelde partijen in de Bosnische oorlog overhaalde om de vredesakkoorden van Dayton in 1995 te ondertekenen.
Hoewel de gebeurtenissen op de Wright-Patterson luchtmachtbasis in Ohio de hoofdmoot vormen van Packers boek, gebruikt Packer het politieke leven van Holbrooke om de opkomst en ondergang van de ‘Amerikaanse eeuw’ te beschrijven. Nu we het Amerikaanse voorverkiezingsseizoen van 2024 ingaan, voelt het als een goede oefening om na te denken over wat Amerikanen denken over wat ook wel ‘Pax Americana’ wordt genoemd.
Onze man
Packer stelt dat de opkomst en ondergang van Holbrookes carrière de opkomst en ondergang van een geïdealiseerd Amerika weerspiegelt – in het bijzonder het geloof dat Amerika een ongeremde kracht voor het goede is. Hoewel de zogenaamde ‘Amerikaanse eeuw’ geen 100 jaar duurt, is er wel een duidelijk begin.
Het begint met de Tweede Wereldoorlog en de creatieve uitbarstingen die volgden in de Amerikaanse beleidsvorming en omvat de oprichting van de Verenigde Naties, de oprichting van de Atlantische alliantie, de implementatie van de Truman Doctrine en wat in de volksmond de ‘oprichting van de vrije wereld’ wordt genoemd. De eeuw kende duizelingwekkende hoogte- en dieptepunten. Packer is gefixeerd op de dieptepunten en het vermeende einde van de Amerikaanse eeuw.
Het einde van Amerika’s oppermacht
Hij vraagt zich af wat grote mogendheden en grote mannen als Holbrooke ten onder doet gaan. Hij vraagt zich af: ‘Is het eenvoudige overmoed, of decadentie en verspilling, een soort onoplettendheid, een verlies aan geloof, of gewoon het verstrijken van de jaren?’ Holbrooke was een man die grote dingen bereikte, maar die ook een kolossaal ego had. Het beste was onlosmakelijk verbonden met het slechtste. Dat gold net zo goed voor hem als voor het Amerika dat hij diende.
Amerika’s geloof dat het alles kon, leverde het Marshallplan en Vietnam op, de Dayton Vredesakkoorden en de eindeloze Afghaanse oorlog. Amerikaans vertrouwen en energie, Amerikaans bereik en mondiale voetafdruk, Amerikaanse overdaad en blindheid – volgens Packer verschilden deze tegenstellingen niet zoveel van die van Holbrooke – hij was Amerika’s man en dat geeft Packer een heel goede reden om Holbrooke’s verhaal te vertellen.
Amerika de uitgeputte kracht?
Ik begrijp waarom Packer mijmert dat Amerika’s eeuw onder de zon voorbij is en zijn argumenten dat toen Amerika aan de top stond, het te vaak zijn doel voorbijschoot. En toch voelt zijn voorspelling te somber. Er zijn andere visies op de toekomst van Amerika die minder pessimistisch zijn. In feite zijn er concurrerende visies in de Verenigde Staten over wat voor soort natiestaat het zou moeten worden. Velen binnen de regering van Joe Biden geloven dat de VS zich moet bezighouden met wereldwijd activisme en dat de VS voor meer staat dan alleen zijn eigen macht.
Het Amerikaanse liberale internationalisme van het naoorlogse tijdperk, waaronder dat van Harry S. Truman en John F. Kennedy, is nog steeds terug te vinden in de Amerikaanse opvattingen. De uitdagingen die deze opvattingen opriepen zijn vandaag zeker anders dan tijdens de Koude Oorlog, maar het gevoel dat de VS een verantwoordelijkheid heeft tegenover andere staten is nog steeds te vinden in Washington.
De nieuwe isolationisten
Een andere visie op het soort natiestaat dat de VS in de toekomst zou moeten zijn, heeft zijn wortels in de periode voor de Tweede Wereldoorlog en het interbellum, toen de VS zich terugtrok uit het internationale systeem. De belichaming van degenen die nog steeds willen dat Amerika zich terugtrekt – de nieuwe isolationisten – was senator Jesse Helms, die gedurende zijn 30 jaar in de Senaat hardnekkig campagne voerde tegen de Verenigde Naties, het Kyoto-protocol, het Alomvattend Kernstopverdrag, het Ottawa-verdrag (het verdrag om landmijnen te verbieden) en het Internationaal Strafhof.
Ik had de gelegenheid om een vergadering van de Senaatscommissie Buitenlandse Betrekkingen bij te wonen die Helms voorzat; zijn zuidelijke charme verzachtte zijn “Senator Nee”-standpunten. Maar of je het nu met een zuidelijke tongval zegt of met een tong uit Queens, New York City, de anti-internationale, eenzame weg die Helms hielp effenen voorziet in een onthecht Amerika met weinig bondgenoten die voor zichzelf zorgen.
America First
De nieuwe isolationisten geloven in America First en dat bedreigingen in de wereld voortkomen uit een overactief Amerikaans buitenlands beleid en dat gebeurtenissen buiten de Amerikaanse grenzen niet zo cruciaal zijn voor de Amerikaanse veiligheid. Bovendien kan de VS toch niet zo veel doen aan zulke bedreigingen. Voor nieuwe isolationisten is nation building een dwaze opdracht.
Voor iedereen die de Amerikaanse politiek zelfs maar oppervlakkig volgt, zou het duidelijk moeten zijn dat Donald J. Trump de opvolger is van degenen die er een onthechte visie op nahouden voor de VS. Europeanen moeten er rekening mee houden dat deze sentimenten aan kracht winnen binnen de Republikeinse Partij. Zeker in de aanloop naar de verkiezingen van 2016 speelde Trump in op gevoelens van oneerlijkheid binnen het NAVO-bondgenootschap en dat de Verenigde Staten slecht gediend zijn met de orde die het na de Tweede Wereldoorlog heeft opgebouwd.
Isolationisme is niet uitsluitend Republikeins
De huidige Republikeinse voorverkiezingskandidaten, die deze ideeën weerspiegelen, voeren campagne op een platform van wantrouwen tegenover het helpen van bondgenoten, vooral Oekraïne. De gouverneur van Florida, Ron DeSantis, zei bijvoorbeeld dat als hij president zou zijn, alle Amerikaanse steun aan Oekraïne afhankelijk zou zijn van de vraag of Europese landen hun steun aan Kyiv zouden verhogen.
Dit nieuwe isolationistische sentiment vindt zijn weg in alle hoeken van het Amerikaanse publieke debat. Toen ik in South Dakota was, hoorde ik dat Trump ‘een aantal dingen goed had gedaan’ over zijn bondgenoten, niet alleen van de gebruikelijke verdachten (van levendige Trump-aanhangers), maar ook van mijn meer progressieve vrienden. Sterker nog, tijdens mijn verblijf afgelopen zomer hoorde ik meer anti-Europese sentimenten dan ik ooit in mijn hele leven heb gehoord.
Wat moeten de Europeanen doen?
Ten eerste moeten de Europeanen zich realiseren dat Amerikaanse campagnes rauwe aangelegenheden zijn met een overvloed aan televisiereclame, telefoontjes, hyperpartijdige websites en een bot-barrage via sociale media. Amerikanen zijn goed in staat om zich door deze electorale stormloop heen te worstelen. Zoals The Economist opmerkte, hebben de meeste Amerikanen de neiging om alle campagneboodschappen als spam te beschouwen.
Ik hoop dat dit ook betekent dat een meerderheid van de Amerikanen hun stem zal uitbrengen op beleidskwesties en op kandidaten die beloven traditionele democratische waarden hoog te houden en een hernieuwde toewijding aan rechtvaardigheid, vrijheid en lang gekoesterde bondgenoten. Ik hoop dat Amerikanen stemmen voor een toekomst die ernaar streeft een kracht ten goede te zijn in de wereld.
Europa haalt de NAVO-norm niet
Ten tweede moeten Europeanen hun steentje bijdragen door geen olie op het isolationistische vuur te gooien. Europeanen moeten Trumps belangrijkste argument dat ze niet genoeg doen voor hun eigen veiligheid en verdediging, ondermijnen. Op de recente NAVO-top in Vilnius, Litouwen, was het echter nog steeds duidelijk dat veel Europese leden achterblijven bij de richtlijn van 2 procent defensie-uitgaven, tot ergernis van Amerika.