De afgelopen maanden rukten de Russen stukje bij beetje op. Niets doen zou een langzame en bloedige terugtrekking betekenen. En voor Oekraïners gaat het om het voortbestaan van hun land, schrijft Robbert de Witt.
Wie zich in elk geval niet laat intimideren door Vladimir Poetin en zijn leger, is Volodymyr Zelensky. Na een oorlog van tweeënhalf jaar die zijn land in puin legt, koos de president van Oekraïne tot ieders verrassing voor de aanval. Op 6 augustus viel zijn leger het immense buurland binnen, en breidde zo plots het strijdtoneel uit naar Russisch grondgebied.
Een grote vernedering voor het Kremlin, dat in februari 2022 nog pochte dat de ‘Speciale Militaire Operatie’ binnen enkele dagen voorbij zou zijn. Inmiddels zijn tienduizenden Russen op de vlucht geslagen, openlijk verwijten makend aan de machthebbers in Moskou die hen onbeschermd hebben gelaten.
Zelensky heeft met de – bescheiden – invasie van Rusland kennelijk ook de westerse bondgenoten verrast. De belangrijkste, de Verenigde Staten, beweert althans dat het van niets wist. Áls Washington al op de hoogte was van het aanvalsplan, of zelfs Kyiv heeft geadviseerd, kan Poetin dit beschouwen als een rechtstreekse oorlogsverklaring. Ontkennen is dan veiliger.
Vrees voor onvoorspelbaarheid Poetin
De Oekraïense inval in Zuid-Rusland maakt velen in het Westen nerveus. Wapens geven aan Oekraïne om zich te verdedigen tegen Rusland is tot daaraan toe. Maar nu worden diezelfde wapens – onder meer Duitse Marder-pantservoertuigen, Amerikaanse HIMARS-raketten en Britse Challenger 2-tanks – ineens ingezet ín Rusland. Zet Zelensky niet te veel op het spel? Kunnen de westerse bondgenoten hem nog wel in toom houden?
Maar de Oekraïners staan met de rug tegen de muur, oog in oog met een overmacht. De afgelopen maanden rukten de Russen stukje bij beetje op. Niets doen zou een langzame en bloedige terugtrekking betekenen. En voor de Oekraïners gaat het om het voortbestaan van hun land.
Groot is ook de vrees in het Westen dat deze escalatie van de oorlog Poetin zodanig provoceert dat hij naar nóg zwaardere middelen grijpt. ‘We hebben een nucleaire doctrine. Als onze soevereiniteit en territoriale integriteit worden bedreigd, achten we het geoorloofd alle middelen te gebruiken die we tot onze beschikking hebben. Dit moet niet lichtvaardig worden opgevat,’ waarschuwde hij begin juni nog.
Voormalig KGB-spion Poetin is al twintig jaar onvoorspelbaar. Maar bij eerdere westerse ‘provocaties’ bleef het bij agressieve taal uit het Kremlin. Toen Zweden en Finland zich aansloten bij de NAVO, dreigde Poetin met ‘politieke en militaire consequenties’. Er gebeurde niets. Toen westerse landen –waaronder Nederland – Oekraïne F-16-gevechtsvliegtuigen beloofden, waarschuwde Poetin hen voor ‘enorme risico’s’. Er gebeurde niets.
Terecht zei een woordvoerder van de Europese Commissie dat Oekraïne ‘het wettelijke recht heeft zichzelf te verdedigen, inclusief het aanvallen van de agressor op zijn grondgebied’. Wil Oekraïne overleven, dan kan inderdaad niet worden verlangd dat het vecht met de handen op de rug.
Nauwkeurige afspraken maken met Zelensky
Voorlopig is er nog geen sprake van dat Oekraïne afspraken over de inzet van westerse wapens in Rusland heeft geschonden. Oekraïne mocht al toeslaan over de grens – zij het tot een bepaalde afstand. Maar Zelensky wil meer, en verder.
Dat roept nieuwe dilemma’s op. Mag Oekraïne gedoneerde F-16’s gebruiken om op te rukken naar Moskou? Of om als vergelding Russische elektriciteitscentrales te bombarderen? Wat als er onverhoopt Russische burgerdoelen worden getroffen door westerse kruisraketten?
Kyiv verdient onverminderd onze steun, ook na de stoutmoedige inval in Rusland. Maar niemand wil Russische burgerdoden door westerse wapens. Dat vraagt om nauwkeurige afspraken met Zelensky, voordat hij al te roekeloos wordt.
Schrijf u in voor onze ochtendnieuwsbrief
Abonneer u op de gratis nieuwsbrief EW Ochtend en start de dag scherp met de belangrijkste artikelen over politiek, economie en buitenland.
