In de geruchtmakende zaak rond oud-voetballer Lassana Diarra handelde wereldvoetbalbond FIFA in strijd met EU-regels, oordeelt het Europees Hof van Justitie. Wat stond er precies op het spel? Moet het transfersysteem nu helemaal de schop? Vier vragen.
1. Waarover gaat de zaak die Lassana Diarra aanspande tegen de FIFA?
Het conflict waarover het Europees Hof van Justitie vrijdagochtend 4 oktober uitspraak deed, gaat tussen voormalig voetballer Lassana Diarra en de FIFA. De Franse oud-middenvelder (39) spande de zaak aan omdat hij vindt dat de wereldvoetbalbond hem de vrijheid ontnam om van werkgever te veranderen. Volgens advocaten van Diarra, die vijf jaar geleden zijn voetballoopbaan beëindigde, handelt de FIFA daarmee in strijd met Europese wetgeving over vrij verkeer.
Diarra maakte in het eerste decennium van deze eeuw furore bij topclubs als Chelsea, Arsenal en Real Madrid. Na een paar succesvolle seizoenen in de Spaanse hoofdstad zette hij in 2012 zijn carrière voort in Rusland. Bij Lokomotiv Moskou kreeg hij het aan de stok met zijn trainer en raakte hij verwikkeld in een arbeidsconflict met de club, die hem een miljoenenboete oplegde wegens contractbreuk.
De voetballer vocht die straf vergeefs aan bij de FIFA. Diarra moest van de wereldvoetbalbond 10,5 miljoen euro betalen aan Lokomotiv Moskou, kreeg vijftien maanden schorsing en mocht bovendien niet op zoek naar een nieuwe werkgever. Toen de bescheiden Belgische club Charleroi zich meldde om de op een zijspoor belande Diarra over te nemen, stak de FIFA daar een stokje voor.
Als de Belgen de voetballer wilden inlijven, werden zij automatisch aansprakelijk voor de openstaande miljoenenboete. Er wachtte Charleroi bovendien nog een reeks andere sancties, zoals een verbod op het inschrijven van nieuwe spelers. Daarop haakte Charleroi af, en zat Diarra klem in Moskou.
2. Waarom stapte Lassana Diarra naar het Europees Hof?
Gesteund door de spelersvakbond en na jaren procederen, belandde de 34-voudig Franse international bij het Europees Hof van Justitie in Luxemburg. Zijn belangrijkste argument was dat hem de vrijheid is ontnomen waarop iedere burger van de Europese Unie onder de meeste omstandigheden recht heeft, namelijk om eenzijdig het contract met zijn werkgever op te zeggen.
De advocaat-generaal van het Europees Hof sorteerde recent al voor op de uitspraak van 4 oktober. In zijn advies werd Diarra goeddeels in het gelijk gesteld. Een voetballer die na een arbeidsconflict eenzijdig de verbintenis met zijn werkgever wil beëindigen, krijgt te maken met onevenredig grote negatieve gevolgen, schreef de advocaat-generaal.
3. Wat oordeelde het Hof in de zaak tussen Lassana Diarra en de FIFA?
Het Europees Hof van Justitie gaat voor een belangrijk deel mee in Diarra’s redenering. In het vrijdagochtend gepubliceerde vonnis staat dat de bestaande FIFA-regels ‘een belemmering vormen voor het vrije verkeer van beroepsvoetballers die hun activiteit willen ontwikkelen door te gaan werken voor een nieuwe club’.
De risico’s voor een potentiële nieuwe club zijn juridisch, financieel en sportief onredelijk groot, valt in de uitspraak te lezen. En op die manier hinderen de regels een cruciaal aspect van het internationale voetbal: het idee dat clubs elkaar kunnen beconcurreren door hun slag te slaan op de transfermarkt.
Maar helemaal blind voor de belangen van clubs als Lokomotiv Moskou toont het Hof zich niet. Het onderstreept dat ook clubs enige bescherming verdienen. Wanneer alle macht bij de spelers komt te liggen, bestaat het gevaar dat clubs niet meer in staat zijn hun publieke belang te dienen: het spelen van competities met stabiele selecties.
4. Wat zijn de gevolgen voor het voetbal?
Voor Lassana Diarra is de uitspraak van wezenlijke betekenis. De rechter in Luxemburg velde geen oordeel in zijn specifieke kwestie, maar het vonnis zal worden meegewogen door de Belgische rechtbank waar Diarra de zaak aanspande en een schadevergoeding van 6 miljoen euro eist.
Het Hof bepaalde dus dat de regels van de FIFA botsen met EU-afspraken. Om zaken als die van Diarra te voorkomen, moet de wereldvoetbalbond zijn transferregels veranderen. Van die aangepaste reglementen hangt ook af of de relatie tussen spelers en clubs fundamenteel gaat veranderen. In elk geval moet de straf voor een speler die onder zijn contract uit wil proportioneler worden.
Maar dat voetballers straks makkelijker hun contract kunnen opzeggen, betekent vermoedelijk niet een einde aan de gigantische sommen geld waarmee de transfers van sterspelers gepaard gaan. Daarvoor bevat het vonnis te veel nuances. Er zijn, stelt het Hof, ‘dwingende redenen van algemeen belang denkbaar’ die een door clubs opgelegde beperking van het vrije verkeer kunnen rechtvaardigen. Wat daar precies onder wordt verstaan, moet nog blijken.
De uitspraak geeft dan ook niet direct aanleiding om de zaak-Diarra dezelfde revolutionaire betekenis toe te kennen als het Bosman-arrest, waarmee vaak vergelijkingen werden gemaakt. Sinds die zaak uit 1995, aangespannen door de Belgische voetballer Jean-Marc Bosman, kunnen clubs niet langer een transfersom vragen voor spelers wier contract is afgelopen.