De feiten: Onduidelijk waar Europese defensiemiljarden voor bestemd zijn
De Tweede Kamer debatteerde op 18 maart met minister-president Dick Schoof over defensiegeld en de Europese top van donderdag en vrijdag. Opnieuw werd er gesteggeld over het 150 miljard tellende leningendeel van defensieplan ReArm Europe.
Schoof was zichtbaar overvallen door vragen van Jimmy Dijk (SP) over de besteding van de 800 miljard euro die volgens de Europese Commissie nodig zijn om Europa te verdedigen.
Dijk vroeg zich af waaraan het geld wordt besteed en of zo veel geld wel nodig is. Hij wees erop dat de Europese NAVO-landen nu al drie keer zoveel geld aan defensie besteden als Rusland.
Schoof kon niet vertellen waaraan die landen dan toch nog al die miljarden moeten besteden. Dijk werd bijgevallen door Geert Wilders (PVV) en Frans Timmermans (GroenLinks-PvdA). Wilders stelde voor dat minister van Defensie Ruben Brekelmans het antwoord op de volgens hem terechte vragen gaat geven.
EW's visie: ReArm Europe is nog een lege huls
Door: Carla Joosten, redacteur PolitiekDe Tweede Kamer maakte zich tot dinsdag vooral druk om de financiering van het Europese defensieplan ReArm Europe, niet over de vraag waaraan de miljarden worden besteed. Jimmy Dijk legde bloot dat ook premier Schoof nog geen idee had.
Het herbewapeningsplan is dringend nodig nu Amerika Europa niet meer vanzelfsprekend beschermt. Maar Dijk toonde aan dat ReArm Europe vooralsnog een lege huls is.
De SP-leider had een punt. Wat Europa nodig heeft om zichzelf te verdedigen, is nog volstrekt onduidelijk. Henk Vermeer (BBB) wees er eveneens terecht op dat er meestal eerst een idee is waarna het geld volgt in plaats van andersom.
Dat er moet worden geïnvesteerd in de Europese defensie is zonneklaar, maar hoe en hoe er zal worden samengewerkt, dat is onduidelijk. Een Europees leger ligt niet voor de hand. Intensieve samenwerking, zoals Nederland ook al doet met Duitsland en België, wel.
PVV-leider Geert Wilders benadrukte terecht dat het parlement de bevoegdheid houdt om over de inzet van eigen manschappen te beslissen.
Wie zegt wat over het defensiegeld?
- De oppositie vindt dat de positie van Schoof in Brussel is verzwakt door de kritische coalitiepartijen. ‘Je moet in Europa naar bevind handelen. Door deze partijen is de positie van premier verzwakt,’ vond Rob Jetten (D66).
- Volgens Henri Bontenbal (CDA) is de discussie in Europa inmiddels verder dan in Nederland. Lidstaten doen volgens hem hun best om hun eigen defensie-industrie zo goed mogelijk in de voorwaarden van het pakket te krijgen, terwijl de Nederlandse coalitie een achterhoedegevecht voert over de financiële voorwaarden. ‘Wat doet het kabinet nu concreet om te zorgen dat het pakket ook de defensie-industrie in Nederland versterkt?’
- Stephan van Baarle (DENK) wil garanties dat investeringen vooral in Europa worden gedaan. Hij vreest net als Dijk dat ReArm Europe een wapenwedloop ontketent.
- Geert Wilders (PVV) was te spreken over de rol van Schoof en liet hem gerust naar Brussel gaan. Een besluit over de financiering van het defensieplan kan volgens hem pas vallen als het plan is uitgewerkt. ‘Nu al instemmen kan niet, want er ligt nog helemaal niets voor,’ zei Wilders.
- Dilan Yesilgöz (VVD) wil de NAVO-norm voor defensie verhogen van 2 naar 3 procent. ‘Gezien de internationale studies binnen Europa is het redelijk om aan te nemen dat we uitkomen op 3,5 procent,’ zei Yesilgoz. ‘Niemand zegt “morgen moet je zoveel miljard vrijmaken,” want defensie krijgt dat overmorgen niet uitgegeven.’ Ze brengt haar voorstel in bij het coalitieoverleg en belooft dekking te regelen. ‘De 3,5 procent is een ingroeipad,’ zei de VVD-leider die veiligheid als een van de prioriteiten van haar partij aanmerkt.
Verdere verdieping: Kamer verdeeld over gezamenlijke EU-schulden
Een week eerder nog steunden regeringspartijen PVV, NSC en BBB de motie-Eerdmans (JA21) tegen het plan. Schoof kwam ermee in de problemen en moest urenlange gesprekken voeren met de fractieleiders en een zeven kantjes tellende brief produceren om zijn coalitie bij elkaar te houden.
Het aangaan van gemeenschappelijke schulden ligt ook na het bezweren van dit conflict nog altijd moeilijk bij de drie partijen. De oppositie wreef het de coalitie flink in.
Oppositie dient moties in over gezamenlijke schulden
Frans Timmermans en Henri Bontenbal (CDA) dienden zelfs een motie in die indruist tegen de wens van drie coalitiepartijen. Het tweetal vindt dat Schoof gemeenschappelijke schulden niet ter discussie moet stellen in Brussel.
Joost Eerdmans diende daarentegen weer een motie in over ‘actief verzet tegen eurbonds’. Die motie kreeg woensdagmiddag steun van een Kamermeerderheid inclusief de coalitiepartijen – dit keer ook de VVD – maar minus GroenLinks-PvdA, PvdD, SP, Volt, D66 en het CDA.
Volgens Wilders wordt er op de Europese top nog helemaal niets besloten. Ook niet over de financiering en dus ook niet over de flexibelere begrotingsregels en individuele leningen aan lidstaten.
Zo vrij als een vogel
Schoof is volgens Wilders in Brussel zo vrij als een vogel om te onderhandelen over het defensieplan, maar de Kamer oordeelt later wel over waar Schoof mee terugkomt.
De Tweede Kamer blijft wel eensgezind over de steun aan Oekraïne, bleek tijdens het debat.
Bouwen aan een moderne krijgsmacht (deel 1): hierin moet Nederland investeren