De feiten: Begrotingstekort blijkt ‘slechts’ 1,8 procent
De overheid houdt meer geld over dan eerder gedacht. Dat blijkt uit de nieuwste cijfers van het Centraal Planbureau, die woensdag 26 februari zijn geopenbaard.
Afgelopen Prinsjesdag raamde het Planbureau een begrotingstekort van 2,6 procent voor 2025. Uit het woensdag geopenbaarde Centraal Economisch Plan blijkt een tekort van ‘slechts’ 1,8 procent. Dat betekent dat het kabinet ’n 10 miljard euro minder tekort heeft dan gedacht.
De meevaller komt vooral door de sterke economie en de werkgelegenheid. De werkgelegenheid blijft hoog, waardoor de belastinginkomsten onverminderd hoog blijven. Bovendien krijgt het kabinet veel geld niet uitgegeven, omdat er bijvoorbeeld geen personeel is te vinden. Denk aan de zorg en defensie.
De rest van de kabinetsperiode blijven de tekorten meevallen. Toch zijn er rode vlaggen. De overheid gaat het geld dat het nu niet kan uitgeven, straks wel uitgeven. In jargon: de onderuitputting loopt terug. Daarom loopt het begrotingstekort vanaf 2028 hard op.
De staatsschuld stijgt navenant, van 44 procent van het bruto binnenlands product (het bbp, de omvang van de economie) naar 54 procent van het bbp.
EW's visie: kabinet, blijf zuinig!
Door: economieredacteur Jeroen van WensenBelangrijker dan de cijfers is de waarschuwing die het Centraal Planbureau met grote letters op de nieuwste ramingen heeft geschreven: ‘De huidige geopolitiek is grillig en onvoorspelbaar. Plotselinge schokken zijn een risico waar we in de raming maar beperkt rekening mee kunnen houden.’
Die waarschuwing is geen loze kreet. Door de capriolen van de Amerikaanse president Donald Trump kunnen de ramingen misschien morgen al naar de prullenbak. Denk aan een wereldwijde handelsoorlog die Trump dreigt te ontketenen. Vanaf april krijgt Europa daarmee te maken. Maar misschien moeten er wel miljarden naar defensie, omdat het opeens echt oorlog is.
Minister moet niet toegeven aan smeekbedes
De economie draait op volle toeren en de inflatie ligt dit jaar en de komende jaren nog ver boven het streefniveau van 2 procent per jaar. In een economie die draait als een tierelier past het een overheid om geen olie op het vuur te gooien.
Minister van Financiën Eelco Heinen (VVD) doet er daarom verstandig aan zich doof te houden voor smeekbeden van de coalitiepartners voor extra uitgaven aan ‘leuke dingen voor de mensen’.
Bij het huidige beleid gaan alle inkomensgroepen erop vooruit in koopkracht. Het aantal personen in armoede neemt af. Bovendien maakte de Europese Commissie, ook op woensdag, bekend om op korte termijn honderden miljarden vrij te maken om de industrie te ondersteunen en de energieprijzen te verlagen.
Het is onverstandig om de staatsschuld te laten oplopen, terwijl de economische sterren gunstig staan en de geopolitieke sterren buitengewoon ongunstig.
Wat willen de coalitiepartijen?
De raming van het CPB maakt duidelijk hoe ingewikkeld het is voor minister van Financiën Heinen om de wensenlijstjes van de coalitiepartijen te vervullen. De afgelopen maanden kwamen PVV, VVD, NSC en BBB met tal van wensen die zij afvuurden op Heinen. Zij claimen miljarden euro’s voor tal van zaken.
De PVV pleit consequent voor meer geld voor lastenverlichtingen. ‘Het kan niet zo zijn dat mensen zien dat we extra geld uitgeven aan defensie, terwijl die Nederlander zelf met zijn problemen geen cent krijgt. Dus: allebei of allebei niet,’ sprak partijleider Geert Wilders onlangs. De rekening van lastenverlichtingen wil hij vereffenen door extra te bezuinigen; waarop maakt de PVV niet uit. Wilders wijst dan naar klimaatbeleid of ontwikkelingssamenwerking waar hij niets mee opheeft.
Ook de VVD pleit voor lastenverlichtingen. Recent presenteerde de partij een plan voor ‘Werkend Nederland’. Maar de liberalen zijn, ook omdat partijgenoot Heinen de schatkist bewaakt, realistischer in de eisen. Voor huishoudens bepleit VVD-leider Dilan Yeşilgöz een lagere belasting op elektriciteit. Dat kost 750 miljoen euro. Ook wil de partij de toeslag voor kinderopvang fors verhogen, wat 250 miljoen euro kost.
NSC vindt de VVD in de wens om iets aan de hoge kosten voor kinderopvang te doen, maar komt met een ander idee. De partij van Pieter Omtzigt is voor de invoering van maximumprijzen voor de kinderopvang en de dierenarts, en wil een lagere gasbelasting. Het is onderdeel van de wens van NSC om de bestaanszekerheid bij de Voorjaarsnota te verbeteren.
BBB pleitte ervoor om 5 miljard euro uit het Klimaatfonds in te zetten voor de boeren. Ook vindt de partij dat er meer geld in infrastructuur moet worden gestoken. Samen met NSC loopt BBB voorop in het kritiseren van te strikte ramingen van de overheidsfinanciën, waardoor de afgelopen jaren veel geld overbleef.
Henk Vermeer (BBB) waarschuwde eerder in EW voor het ‘kapot bezuinigen’ van Nederland. Het niet doen van ‘noodzakelijke investeringen’ verstaat hij daar ook onder.
Claims vanuit de ministeries
De grote wensen van de partijen komen boven op claims van ministers. Zo claimt klimaatminister Sophie Hermans (VVD) vermoedelijk miljarden euro’s om maatregelen te nemen zodat Nederland de klimaatdoelen kan halen. Staatssecretaris Ingrid Coenradie (PVV) wil honderden miljoenen om het tekort aan bewakers op te lossen.
Heinen moet met al die wensen een puzzel leggen. De gematigd positieve raming van het CPB maakt het werk voor Heinen moeilijker. De druk van de coalitie om de lasten te verlichten, zal toenemen, terwijl Heinen vooral op de waarschuwing van het CPB zal letten dat de geopolitieke ontwikkelingen veel onzekerheid meebrengen en dat op de lange termijn het begrotingstekort toeneemt.