Sinds 2002 probeert Elsevier Weekblad – met een bij het tijdschrift passend koel oog en nuchtere benaderingswijze – in de rubriek ‘Spiritueel’ ontwikkelingen in het geestelijk leven in kaart te brengen. Redacteur Gerry van der List gaat op pad om met paragnosten, boeddhisten, heksen, soefi’s en andere spiritueel bevlogenen te praten. Maar hij besteedt uiteraard ook uitgebreid aandacht aan traditionele godsdiensten als christendom, jodendom en islam, die de wereldbeschouwing van miljarden mensen bepalen. Daarnaast behandelt hij tal van boeiende filosofen die zich in hun geschriften hebben beziggehouden met de kernvraag in religies: hoe geef ik zin aan mijn leven?
Nederland ontkerkelijkt. Door de al decennia afnemende invloed van protestantisme en katholicisme is Nederland een grotendeels seculiere natie geworden. Deze ontwikkeling heeft geleid tot onderschatting van het belang van religie als sociaal-culturele factor. Het overgrote deel van de wereldbevolking wordt op de een of andere manier geïnspireerd door een godsdienst, die in veel samenlevingen nog als normatief fundament dienstdoet. Het aantal katholieken bijvoorbeeld blijft wereldwijd maar groeien, tot inmiddels zo’n 1,3 miljard. Bovendien doen zich ook in het ontkerkelijkte Nederland allerlei religieuze tegenbewegingen voor, zoals de groei van de islam en de migrantenkerken bewijst.
Spiritualiteit groeit en bloeit. Het succesvolle maandblad Happinez demonstreert welke spirituele redmiddelen er zijn voor de westerling die van een ouderwets geloof is gevallen zonder genoeg voldoening te beleven aan de materiële genoegens van de consumptiemaatschappij. Meditatie en yoga, reiki en chakra, oosterse mystiek en antiek westers heidendom, reïncarnatie en contemplatief dansen, antroposofie en antropologie, zijn daarvan voorbeelden. Traditionele religieuze instanties spelen in op de nieuwe zingevingsmode. Zo mikt de confessionele omroep KRO-NCRV, met programma’s over wonderen en inspiratievolle wandelingen, steeds nadrukkelijker op de zwevende Hollander, die gelooft dat er ‘iets’ is, zonder zich in zijn denk- en gevoelswereld te willen laten beperken door godsdienstige richtlijnen, dogma’s en geboden.
Dietrich Bonhoeffer: een vereerde protestantse martelaar