Dankzij snelgroeiende online platforms kunnen mensen die spullen willen delen elkaar steeds beter vinden. Delen klinkt mooi en idealistisch. Maar willen de deelnemers aan de deeleconomie niet gewoon een zakcentje verdienen?
Mede door de opkomst van smartphones en apps groeiden deelplatforms de afgelopen jaren uit tot een enorme rage. Wie wil kan zijn huis ‘delen’ met toeristen (Airbnb) of lege stoelen in z’n auto ‘delen’ met iemand die toevallig dezelfde kant op gaat (BlaBlaCar).
Ook Peerby, een platform waar je gratis of tegen betaling spullen kunt lenen van je buren, is populair in Nederland. Delen heeft zijn voordelen: je bespaart geld, in sommige gevallen is het goed voor de natuur en je komt ook nog eens in contact met mensen uit de buurt.
Hoogleraar Koen Frenken en ondernemer Michel Visser (Konnektid) gaan in debat over de voor- en nadelen van de deeleconomie. Bekijk de video…
Definitie
Koen Frenken, hoogleraar innovatiestudies aan de Universiteit Utrecht, definieert de deeleconomie als ‘het fenomeen dat consumenten elkaar gebruik laten maken van hun onbenutte consumptiegoederen, eventueel tegen betaling’.
Juul Martin, ondernemer en voorstander van de deeleconomie, is het niet helemaal eens met deze definitie. Volgens Martin bestaat er een verschil tussen ‘echt delen’ en iets (ver)huren tegen betaling. Martin: ‘Als je betaalt om iets te lenen, dan valt dat niet per se onder delen. Echt delen is bij je buren aanbellen en vragen of je de boor even mag lenen.’ Volgens Martin maken Airbnb en Uber om die reden geen deel uit van de deeleconomie, maar van de huureconomie.
Lees ook: Dit zijn de handigste ruil- en deeldiensten van Nederland
Keerzijden
Zoals vaker bij doorbraakinnovaties zijn er volgens Frenken duidelijk winnaars en verliezers. ‘Velen profiteren van lagere prijzen in de deeleconomie, maar mensen die niet mee (kunnen) doen gaan erop achteruit. Je moet immers bezit hebben om te kunnen delen. Zo kan je zeggen dat de rijken steeds rijker worden.’
Airbnb ontvangt veel kritiek. ‘De huurprijzen in steden gaan omhoog omdat er veel vraag is. Dat is jammer voor de mensen die al jarenlang in de stad wonen en hun huur opeens niet meer kunnen betalen. Ook is het vervelend voor mensen om naast iemand wonen die zijn woning verhuurt via Airbnb, dan lopen er dus constant vreemden door je flat,’ meent Frenken.
Michel Visser, oprichter van Konnektid.com, kijkt vooral naar de kansen van de deeleconomie. ‘het is een stapje in de goede richting. We kunnen ervoor zorgen dat we inkomen (waarde) op een andere manier gaan verdelen door decentralisatie. De deeleconomie is een kans om je leven socialer, goedkoper en eenvoudiger te maken.’
Discriminatie
Maar er zijn ook keerzijden. Zo wijst Frenken op discriminatie die zichtbaar is in de deeleconomie. Mensen die deel uitmaken van een deeleconomie moeten elkaar immers vertrouwen voordat ze hun persoonlijk bezit willen uitlenen.
In de Verenigde Staten is aangetoond dat verhuurders van Afro-Amerikaanse afkomst tot 12% minder huur vragen voor eenzelfde type woning en locatie als blanke verhuurders.
Illegaal
Volgens Frenken bevinden sommige deelplatformen zich in een grijs gebied: ‘Veel mensen verdienen flink wat geld bij, maar betalen hierover niet altijd belasting.’ Via Airbnb worden huizen verhuurd die speciaal zijn aangekocht om 365 dagen per jaar te verhuren; dit valt onder illegale verhuur.
De gemeente Amsterdam verscherpte na veel klachten de regels voor Airbnb-verhuurders: een woning mag maar maximaal 60 dagen per jaar verhuurd worden. Onlangs maakte de gemeente bekend dat het illegale huurders actief gaat opsporen en bestraffen: in 2015 kwamen bij het meldpunt voor woonfraude 834 meldingen binnen van vermeende illegale verhuur van woningen aan toeristen.
Ook het taxibedrijf Uber kreeg het zwaar te verduren: Amsterdamse Uber-chauffeurs kregen forse boetes en een strafblad. De dienst werd illegaal verklaard, omdat de chauffeurs zonder taxivergunning reden. Uberpop maakte vorig jaar november bekend dat ze gingen stoppen met hun diensten in Nederland.
Niet nieuw
Volgens Martin is de deeleconomie niets nieuws: het hoort bij ons. Maar, volgens de ondernemer is de verhuur ook ‘big business’. ‘Daar gaat nog veel meer geld in verdiend worden. Maar het echte delen groeit ook, al is dat kleinschaliger.’
Deelplatform Peerby gaf vorig jaar aan een verdienmodel te willen introduceren: mensen die hun spullen uitlenen kunnen kiezen om er een bedrag voor te vragen.
Gaan alle idealistische deelplatforms waar je nu nog ‘echt kunt delen’ binnenkort niet gewoon aan een verdienmodel? Martin: ‘Dat gaat zeker gebeuren. De mensen die achter een deelplatform zitten, willen hun investeringen terug, maar ik geloof echt dat er genoeg spullen zijn om elkaar ook gratis te blijven helpen.’