De Britse stem voor een Brexit kan consequenties hebben voor de Zwitserse onderhandelingen met de Europese Unie. De uitkomst van de onderhandelingen met de Zwitsers, waar een tijdsdruk op ligt, kan namelijk een precedent scheppen voor de gesprekken met Groot-Brittannië, iets waar Brussel zich zorgen om maakt.
Zwitserland stemde in februari 2014 met een nipte meerderheid van 50.3 procent voor het inperken van EU-migratie naar het Alpenland. Tegelijkertijd wil Zwitserland ook de toegang behouden tot de interne vrije markt van de EU.
Uiterlijk in december moet duidelijkheid komen over hoe Zwitserland het resultaat van het referendum gaat toepassen, anders kunnen de huidige handelsbetrekkingen met de EU komen te vervallen. De EU vreest voor de onderhandelingen, aangezien die een duidelijk precedent kunnen scheppen voor de komende onderhandelingen met de Britse premier Theresa May.
‘Toegang tot vrije markt kan niet zonder vrij verkeer personen’
‘Eigenlijk krijgt Zwitserland een ‘Cameron light’-deal’, zegt een EU-bron die dichtbij de onderhandelingen staat tegen Politico. Hiermee wordt verwezen naar de overeenkomst die de voormalige Britse premier David Cameron in februari sloot met de EU, waarin een aantal sociale zekerheidsvoorwaarden voor migranten werden ingeperkt. De EU hoopte daarmee tevergeefs een Remain-stem af te dwingen bij de Britse kiezer.
EU-mythes ontleedVideo: ‘Zwitserland zit niet in de EU, en redt zich prima!’
Zowel de Britten als de Zwitsers willen controle over het aantal EU-migranten dat hun land binnenkomt, maar willen tegelijkertijd toegang tot de Europese interne vrije markt. De EU blijft er echter op hameren dat vrije verkeer van personen, een van de kernwaarden van de Unie, een voorwaarde is voor de toegang tot de markt.
Het schrappen van het vrije verkeer in Zwitserland, zou het land daarmee isoleren van de EU, ook in economisch opzicht. Voorzitter van de Europese Commissie Jean-Claude Juncker en de president van de Zwitserse Confederatie Johann Schneider-Ammann komen medio september bij elkaar om een conceptovereenkomst te bespreken. Die moet daarna nog worden goedgekeurd door EU-regeringen. December moet er een definitieve overeenkomst liggen, ‘een ambitieuze deadline’, volgens dezelfde EU-bron.
Zowel Juncker als Schneider erkenden in juli, net na de uitkomst van het Britse referendum, al dat Brexit de onderhandelingen compliceert.
Mogelijk nieuw referendum in Zwitserland
Met het Zwitserse referendum over immigratie, stemde de bevolking onder meer voor een beperking van sociale zekerheid voor EU-migranten, en dat Zwitserse bedrijven de eigen burgers voorrang moeten geven bij banen. Maar een kwantitatieve beperking op het aantal EU-migranten in Zwitserland is onmogelijk als het land de andere deals met de Unie wil behouden, zegt de EU keer op keer.
Zwitserland is momenteel de op vier na grootste handelspartner van de EU. Er wonen zo’n miljoen EU-burgers in het landje, en daarnaast steken ongeveer 230.000 EU-burgers dagelijks de grens over om in Zwitserland te werken. Omgekeerd wonen er zo’n 430.000 Zwitsers verspreid over de EU.
Bezorgde Zwitserse burgers zijn ondertussen een petitie begonnen tegen de mogelijke beperking op immigratie in het land, uit angst voor wat Brexit zal doen voor de onderhandelingen met de EU. Er zijn al 130.000 handtekeningen opgehaald, genoeg om een nieuw referendum over het onderwerp te houden.
De Brexit-onderhandelingen worden in ieder geval scherp in de gaten gehouden door de Zwitsers. ‘We willen in ieder geval geen slechtere behandeling dat de Britten,’ zegt een bron binnen de Zwitserse regering. Elke concessie die de EU dus aan de Britten doet, zal dan ook door de Zwitsers worden opgeëist.