Het aantal zelfstandigen zonder personeel (zzp’ers) dat opdrachten misloopt door een omstreden wet ligt veel hoger dan gedacht. Uit een vernietigend rapport van de Kamer van Koophandel (KvK) blijkt dat bijna eenvijfde van de zelfstandigen last heeft van de wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA).
Deze wet, ingevoerd door onder anderen VVD-staatssecretaris Eric Wiebes, had als doel heldere regelgeving rond zzp-contracten en de bestrijding van schijnzelfstandigheid. De Belastingdienst wilde zzp’ers en opdrachtgevers aanpakken die gebruikmaken van belastingvoordelen waarop ze eigenlijk geen recht hebben. De wet werkte averechts: veel bedrijven namen geen zelfstandigen meer aan, uit angst te worden beboet door de fiscus.
Waarom is KvK zo somber?
Volgens de KvK gaat het om ruim 122.000 zelfstandigen (zeker 18 procent van het totaal). Nog nooit schatte een organisatie het aantal door de DBA gedupeerde zzp’ers zo hoog. Dat komt volgens Peter Bargon, directeur dienstverlening bij de KvK, ook door de definities die worden gehanteerd: voor het onderzoek werd alleen de risicogroep ondervraagd, de zzp’ers die met schijnzelfstandigheid te maken (kunnen) hebben.
In plaats van zzp’ers direct in te huren, kloppen bedrijven vaker aan bij tussenpersonen die zakendoen met zelfstandigen. Uit onderzoek van arbeidsmarktonderzoeker Intelligence Group blijkt dat vooral zelfstandigen op de zakelijke markt worden geraakt door de DBA. Wel kon bijna de helft van de zzp’ers die opdrachten misliepen door de wet, uiteindelijk een arbeidsovereenkomst tekenen.
Meer over de arbeidsmarkt: Asscher hekelt ‘asociale’ UberEats
Een groot deel van de zelfstandigen liep opdrachten mis omdat bedrijven bang zijn voor boetes van de Belastingdienst. Tegelijkertijd kon bijna de helft van de zzp’ers als vaste kracht terecht bij de opdrachtgevers. Volgens belangenorganisatie ZZP Nederland heeft zeker eenderde van de zzp’ers in Nederland direct last van de wet.
Wet opgeschort
Na kritiek van ZZP Nederland, de oppositie en ondernemersverenigingen, besloot staatssecretaris Wiebes van Financiën in december de handhaving van de wet uit te stellen. Tot begin 2018 is de wet opgeschort.
Een woordvoerder van het ministerie van Financiën zegt tegen elsevier.nl dat de Belastingdienst geen naheffingen en boetes zal opleggen. ‘In dat opzicht kunnen opdrachtgevers dus met een gerust hart zakendoen met zzp’ers.’
Overigens is het volgens Intelligence Group goed mogelijk dat het besluit van Wiebes om de handhaving van de wet uit te stellen, voor meer vertrouwen onder ondernemers en opdrachtgevers heeft gezorgd. Het nieuwe kabinet, dat na de verkiezingen op 15 maart zal worden gevormd, moet de wet-DBA mogelijk hervormen, of een nieuwe wet voor zzp’ers invoeren.