Een universeel basisinkomen dat voor iedereen gelijk is, helpt niet bij het bestrijden van armoede in ontwikkelde economieën. Niet alleen moeten belastingen ongekend worden verhoogd om het basisinkomen te betalen, ook doelgerichte steun aan de armste burgers wordt moeilijk.
Dat is de heldere conclusie van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO), de club van 35 landen met moderne economieën die samenwerken om hedendaagse economische problemen op te lossen.
Arendo Joustra: vijf miljoen Nederlanders hebben allang een basisinkomen
Ver onder armoedegrens
De OESO onderzocht een variant van het basisinkomen waarbij sociale voorzieningen worden omgeruild voor een maandelijks bedrag van de overheid waaraan geen voorwaarden zijn verbonden. De onderzoekers – James Browne en Herwig Immervoll – concludeerden dat in de landen die zijn bekeken (het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Italië en Finland) een basisinkomen peperduur zou zijn.
Een basisinkomen ‘vraagt om zowel belastingverhogingen als -verlagingen in het huidige stelsel en is geen effectief instrument om armoede te bestrijden,’ concluderen de onderzoekers. Als het basisinkomen wordt uitgekeerd met het budget van de begrotingen van OESO-landen, zou het inkomen ver onder de armoedegrens uitkomen. In Nederland komt het basisinkomen dan zelfs lager uit dan een kwart van het mediaan inkomen.
‘Niemand pleit voor deze variant’
In veel westerse landen wordt volop gedebatteerd over verschillende vormen van het basisinkomen. In Nederland werd een burgerinitiatief voor het basisinkomen gepresenteerd. Het burgerinitiatief kreeg genoeg handtekeningen, maar werd uiteindelijk niet besproken in de Tweede Kamer.
Basisinkomen: simpel, elegant en heel dom en heel duur
Activist en journalist Rutger Bregman – die al jaren pleit voor een universeel basisinkomen – schrijft op Twitter dat OESO een vorm van het basisinkomen onderzoekt waarvoor niemand pleit. Voorstanders als Bregman zeggen dat een basisinkomen armoede kan bestrijden. Bovendien zou een universeel basisinkomen gelijkheid verbeteren en een oplossing bieden voor mogelijke problemen op de arbeidsmarkt – bijvoorbeeld robotisering.
Duur plan
Volgens verschillende economen zal de gemiddelde Nederlander zijn arbeidsgedrag aanpassen aan het beleid, waardoor het arbeidsaanbod extreem zal afnemen. Mensen passen hun gedrag namelijk aan, afhankelijk van financiële prikkels.
Bovendien blijft het een duur plan: een basisinkomen voor alle Nederlanders zou zo’n 200 miljard euro kosten. Maar alle vrijstellingen, aftrekposten en heffingskortingen die mensen ontvangen, kunnen worden afgeschaft: de kosten komen dan uit op bijna 135 miljard euro.
[tweet_box design=”box_04″ float=”right” width=”40%”]OESO is duidelijk: het basisinkomen is geen effectief instrument om armoede te bestrijden[/tweet_box]
De hoge kosten moeten worden betaald door werkenden: zij zullen 56,6 procent belasting betalen over hun inkomsten, volgens het Centraal Planbureau. ‘Doordat werkenden zo veel belasting moeten betalen, is het effect op de arbeidsparticipatie sterk,’ zei belastingexpert Egbert Jongen vorig jaar tegen Elsevier Weekblad. Het gevolg: een onhoudbaar systeem.