Facebook-koersen in vrije val na dataschandaal Cambridge Analytica

Facebook ligt onder vuur omdat het bedrijf er niet in zou zijn geslaagd om de gegevens van miljoenen gebruikers te beschermen. Een Britse regeringscommissie verricht onderzoek naar Facebook, na een smeuïge onthulling over het databedrijf Cambridge Analytica.

Een journalist van het Britse Channel 4 News ging undercover en sprak met leidinggevenden van Cambridge Analytica. Uit zijn reportage blijkt dat het bedrijf politieke schandalen creëert en prostituees inzet om wereldwijd verkiezingen te beïnvloeden.

Topmannen doen saillante uitspraken in stiekeme opnames

Volgens Channel 4 heeft Cambridge Analytica, een Londens bedrijf, bij meer dan 200 verkiezingen in verschillende landen een vinger in de pap gehad. Het gaat om verkiezingen in onder meer Nigeria, India, Kenia en Argentinië. Onlangs ontstond al ophef over het bedrijf, nadat bleek dat het data uit meer dan 50 miljoen Facebook-profielen had verzameld.

Channel 4 filmde een aantal Cambridge Analytica-kopstukken, onder wie topman Alexander Nix en uitvoerend directeur Mark Turnbull, in het geniep. In de documentaire worden saillante uitspraken gedaan. Zo is onder meer te horen hoe ze opscheppen over de Amerikaanse verkiezingsoverwinning van Donald Trump, die ze aan zichzelf toeschrijven. De journalist van Channel 4 doet zich in de documentaire voor als assistent van een mogelijke cliënt die probeert bepaalde kandidaten verkozen te krijgen bij de verkiezingen in Sri Lanka.

Nix oppert een zogenoemde honey trap: hij stelt voor om een van de politieke tegenstanders op te nemen terwijl hij een steekpenning accepteert, of stelt voor om wat ‘Oekraïense meisjes’ naar zijn huis te sturen. ‘Het hoeft niet waar te zijn, de mensen hoeven het alleen maar te geloven,’ voegt Nix eraan toe.

In het fragment met Turnbull legt de uitvoerend directeur uit hoe zijn bedrijf bepaalde video’s op internet kan zetten, en ervoor kan zorgen dat ze viral gaan. Volgens Turnbull moet dat wel gebeuren ‘zonder dat mensen denken “dit is propaganda”, want dan is de volgende vraag: ‘wie heeft dit naar buiten gebracht?’”

Het bedrijf zelf ontkent alle aantijgingen, en weigert in nieuw beeldmateriaal van Channel 4 in te gaan op vragen van een verslaggever.

‘Ik begrijp hoe dit overkomt, maar het is niet waar,’ aldus topman Nix in een verklaring. Volgens hem maakt zijn bedrijf geen gebruik van ‘uitlokking, omkoping of honey traps’. Ook wordt er volgens hem geen ‘onwaar materiaal’ gebruikt.

Aandelen gekelderd na onthulling

De aandelen van Facebook kelderden maandag, na de uitzending van de Channel 4-documentaire, met 7 procent. Investeerders vrezen dat adverteerders en gebruikers het bedrijf niet langer vertrouwen met hun data. De Britse Information Commission probeert een huiszoekingsbevel te krijgen voor de kantoren van Cambridge Analytica, naar aanleiding van de vermeende bijdrage aan de winst van Trump. Ook verricht die commissie onderzoek naar in hoeverre Facebook heeft gefaald in het beschermen van gegevens van gebruikers, en of het sociale medium gebruikers goed op de hoogte heeft gesteld.

Het bedrijf Cambridge Analytica bestaat sinds 2013 en specialiseert zich naar eigen zeggen in data mining voor consumentenonderzoek en targeted advertising. Het bedrijf richt zich op zowel commerciële als politieke cliënten. De Republikeinse miljardair Robert Mercer investeerde voor de lancering van Cambridge Analytica 15 miljoen dollar in het bedrijf, meldde The New York Times eerder, en Steve Bannon – inmiddels de ex-strateeg van Trump – zou de naam hebben bedacht.

Volgens Facebook wist het bedrijf data te vergaren met behulp van een app van de Britse academicus Aleksandr Kogan, die een sneeuwbaleffect wist te genereren. 270.000 mensen downloadden destijds zijn app, waarmee ze niet alleen toegang verschaften tot hun eigen persoonlijke data maar ook die van hun Facebook-vrienden. Volgens Facebook heeft Kogan het gebruikersbeleid geschonden door die data door te sluizen naar Cambridge Analytica. ‘Mocht die data nog bestaan, is dat een grove schending van ons databeleid en een onacceptabele schending van ons vertrouwen,’ liet Facebook in een reactie weten. Cambridge Analytica beweert de data te hebben verwijderd.