D66 wil alle toeslagen afschaffen in ruil voor korting op de inkomstenbelasting. Dat schrijft D66-Kamerlid Steven van Weyenberg maandag 29 juni in een voorstel aan de Tweede Kamer. De kosten van het plan bedragen 40 miljard euro.
D66 wil dus van het toeslagenstelsel af, maar voorkomen dat midden- en lagere inkomens in een armoedegat terechtkomen. Daarom wil Van Weyenberg het belastingstelsel grondig veranderen.
De kern van het plan is dat elk huishouden een verzilverbare heffingskorting krijgt van de Belastingdienst. Voor mensen met een hoog inkomen wordt die van de belasting afgetrokken. Aan mensen met een laag inkomen wordt die korting juist uitbetaald.
Lid Algemene Rekenkamer Francine Giskes: parlement zadelt Belastingdienst op met ingewikkelde wetgeving
Naast deze ingrijpende verandering moet de kinderopvang gratis worden, het minimumloon worden verhoogd, de bijstandsuitkering en de AOW worden verhoogd, de hypotheekrenteaftrek worden afgeschaft en de zorgtoeslag moet worden gehalveerd.
Toeslagensysteem moet op de schop
Het toeslagensysteem moet op de schop, is ook de mening van het kabinet. Het systeem is fraudegevoelig. Daarnaast loont het in veel gevallen weinig om te gaan werken, omdat ontvangers hun toeslag dan plotseling moeten terugbetalen en in de schulden komen bij de Belastingdienst.
Eerder dit jaar kwam het systeem veelvuldig in het nieuws door de toeslagenaffaire. Kamerleden Pieter Omtzigt (CDA) en Renske Leijten (SP) speelden een grote rol bij het aankaarten van de misstanden.
Van Weyenberg hoopt dat de Tweede Kamer zich voor de verkiezingen van maart 2021 over het voorstel buigt. Hij vreest dat een volgend kabinet anders besluit dat het afschaffen van het toeslagensysteem te moeilijk is, zegt hij in NRC.
Systeem onuitvoerbaar en onbegrijpelijk
In september 2018 gaf het kabinet opdracht tot een ‘interdepartementaal beleidsonderzoek’ naar de toeslagen. In november leverde dat enkele deelrapporten op met vernietigende oordelen over het toeslagensysteem: onuitvoerbaar en onbegrijpelijk.
Lees ook:De uitslag is bij voorbaat glashelder: miljoenen huishoudens fijnmazige inkomensondersteuning bieden, blijkt een waanidee, schreef EW-journalist Jeroen van Wensen. Een soberder systeem, met alleen fijnmazige overheidshulp voor de armste gezinnen, zal veel ellende schelen.
Wie gaat de plannen betalen?
De ‘verzilverbare heffingskorting’ in het plan van D66 kost veel geld: bijna 40 miljard euro. Terwijl het afschaffen van de toeslagen maar 17 miljard euro oplevert. Daarom wil D66 de tarieven van de inkomstenbelasting verhogen, de hypotheekrenteaftrek afschaffen en gepensioneerden meer belasting laten betalen. De 8 miljard euro die overblijft, moet volgens D66 komen uit een hogere belastingen op vervuiling, bedrijven en vermogen.
Het Centraal Planbureau (CPB) rekende de plannen door en waarschuwt dat het plan dusdanig veelomvattend is dat de economische effecten ervan zeer onzeker zijn. Gemiddeld gaan huishoudens erop vooruit, met uitzondering van de hoogste inkomens. Die gaan erop achteruit.
Wat zijn de feiten?
Jaarlijks keert de Belastingdienst 13 miljard euro uit, in de vorm van 7,5 miljoen toeslagen aan 5 miljoen huishoudens. Die toeslagen worden vooraf geschat, en achteraf definitief vastgesteld – om tijdig en fijnmazig inkomensondersteuning te bieden. De keerzijde is dat miljoenen toeslagen achteraf worden teruggevorderd, omdat het inkomen te laag bleek geschat (in 2016 in 2,3 miljoen gevallen).
De toeslagontvangers die een terugvordering krijgen, zijn vooral degenen die vanuit een uitkering zijn gaan werken. Hun inkomen neemt toe en de toeslagen gaan daardoor omlaag. Terugvordering van toeslagen voelt zo als een boete op werken. En het is een boete die vaak onverwacht komt en dan bij veel gezinnen tot betalingsproblemen leidt. Een half miljoen gezinnen heeft problematische schulden – in veel gevallen is de Belastingdienst schuldeiser.