De eerste politieke partijen met een plan voor de vereenvoudiging van het belastingstelsel hebben zich gemeld. D66 trapte eind juni af, 50PLUS kwam vorige week met fiscale voorstellen. Beide partijen willen elk op hun eigen manier af van de vele toeslagen en heffingskortingen die het stelsel ondoorzichtig maken, maar beide hebben het ei van Columbus nog niet gevonden. Toch zijn hun aanzetten voor een goed belastingstelsel meer dan welkom.
Wie een belastingstelsel ontwerpt, moet het oog op drie ballen houden: het stelsel moet uitvoerbaar zijn, rechtvaardig en, ook niet onbelangrijk, de belastingen moeten genoeg opleveren voor de schatkist. Het vervelende van die drie punten: ze zijn altijd strijdig met elkaar.
Lees hier meer over de vereenvoudigingen die D66 wil doorvoeren in het belastingstelsel. De partij komt daarvoor wel enkele tientallen miljarden euro’s tekort.Plannen D66 lossen problemen niet op
Zo voert D66 een flink aantal vereenvoudigingen door in het stelsel, waardoor de uitvoerbaarheid flink verbetert. Maar die vereenvoudigingen impliceren wel een flinke herverdeling van inkomens. De plannen kunnen leiden tot een inkomensachteruitgang van 12 procent voor alleenverdieners, rekende het Centraal Planbureau (CPB) voor, of juist een inkomensvooruitgang van meer dan
20 procent voor uitkeringsgerechtigden.
Met de uitvoerbaarheid zit het wel goed, maar probeer de rechtvaardigheid hiervan maar eens uit te leggen aan de alleenverdiener die van D66 maandelijks vele honderden euro’s moet inleveren . Nu kan een kabinet die inkomensachteruitgang natuurlijk repareren. Maar dat betekent ook dat er nieuwe, verfijnde heffingskortingen of toeslagen zullen moeten worden ingevoerd. Daardoor wordt het belastingstelsel weer ingewikkeld, en dat gaat ten koste van de uitvoerbaarheid.
50PLUS zet de deur voor fraude wagenwijd open
Seniorenpartij 50PLUS maakt het helemaal bont in de plannen die het wetenschappelijk bureau van de partij onlangs presenteerde. Iedereen van 18 jaar of ouder die meer dan 3.000 euro per jaar verdient (250 euro per maand) krijgt van de Belastingdienst 6.800 euro uitgekeerd. Dat bedrag wordt verrekend met de te betalen belasting. Of het wordt door de Belastingdienst uitgekeerd.
Voorbeeld: een werknemer die 3.000 euro verdient op jaarbasis, betaalt daarover ongeveer 1.200 euro aan belasting. Die 1.200 euro komt in mindering op de 6.800 euro, zodat naast het salaris ook een netto-uitkering volgt van 5.600. Deze uitkering heet in fiscaal jargon ‘de verzilverbare heffingskorting’. Die vervangt de huidige toeslagen voor de huur en de zorg, en dient bijvoorbeeld voor studenten als studiefinanciering.
Op papier verdient iedereen minimaal 3.000 euro per jaar
Lid Algemene Rekenkamer Francine Giskes: parlement zadelt Belastingdienst op met ingewikkelde wetgeving
Tegelijkertijd introduceert 50PLUS een probleem: wie minder dan 3.000 euro per jaar verdient, krijgt slechts 1.800 euro uitgekeerd door de Belastingdienst. Het vergt weinig verbeeldingskracht om te voorzien dat iedereen boven de 18 jaar er op papier voor zorgt meer dan 3.000 euro per jaar te verdienen. Dat levert gratis enkele duizenden euro’s extra aan verzilverbare heffingskorting op. De Belastingdienst zal nooit in staat zijn om te controleren of iedereen ook echt werkt voor dat papieren inkomen. En zo zet 50PLUS de deur wagenwijd open voor fraude. Ofwel: een dikke onvoldoende voor de uitvoerbaarheid.
Stelsel moet op de schop. Linksom, maar liever rechtsom
Dat het stelsel hard aan vernieuwing toe is, is al tijden duidelijk. Om maar wat voorbeelden van de huidige problemen te geven: ongeveer 5 miljoen huishoudens krijgen nu maandelijks een toeslag uitgekeerd, en jaarlijks moeten daarvan ongeveer 2 miljoen huishoudens een deel weer terugstorten naar de Belastingdienst. Voor veel huishoudens komt die rekening als een nare verrassing. Een groot deel van de half miljoen huishoudens die diep in de schulden zitten, heeft de Belastingdienst als enige schuldeiser.
Bovendien heeft het in het huidige stelsel nauwelijks zin om extra te werken. De marginale belastingdruk loopt bijvoorbeeld voor alleenverdieners met een inkomen van 30.000 euro, op tot 85 procent. Van elke euro extra salaris moet de werknemer dan 85 cent belasting afdragen. Zo hielden verpleegkundigen die door corona flink moesten overwerken, nauwelijks iets over van hun extra overwerkinkomsten. De hoge marginale druk draagt bij aan de personeelstekorten in bijvoorbeeld de zorg en het onderwijs: het heeft financieel nauwelijks zin om meer uren per week te werken.
Een hoger minimumloon, het vervangen van de kinderopvangtoeslag door kinderopvang als basisvoorziening, een negatieve inkomstenbelasting. Niks is meer taboe als het om belastingen gaat.Dat het belastingstelsel op de schop moet, is vriend en vijand duidelijk. D66 en 50PLUS verdienen lof, omdat ze duidelijk maken waar ze in het belastingdebat staan. En als andere partijen met hun plannen volgen, dan heeft de kiezer op 17 maart 2021 ook echt wat te kiezen: van verzilverbare heffingskortingen, het gratis maken van de kinderopvang tot het verhogen van het minimumloon en AOW.