GroenLinks wil Shell en Unilever financieel vastbinden aan Nederland. Veel andere politieke partijen staan sympathiek tegenover dat voorstel. Maar het zou een forse klap zijn voor het Nederlandse vestigingsklimaat.
GroenLinkser Bart Snels is Tweede Kamerlid voor een oppositiepartij. Maar de strijd tegen multinationals pakt hij aan alsof hij een volwaardig kabinetslid is. Vorig jaar wist hij met succes een ‘Shell-taks‘ door de Tweede Kamer te loodsen. En nu presenteert hij een kant-en-klaar voorstel dat met gemak de ‘Unilever-taks’ mag worden genoemd.
Linkse eindafrekening
Grote multinationals die Nederland willen verlaten (zoals Unilever) krijgen in het GroenLinks-voorstel een ‘eindafrekening’ gepresenteerd. Unilever heeft tientallen miljarden aan winst nooit uitgekeerd aan zijn aandeelhouders. Het is uiterst prudent om op zo’n manier een financiële buffer op te bouwen. Dat blijkt maar weer eens in de huidige coronacrisis. Maar GroenLinks zegt: als die winst wel was uitgekeerd, was er dividendbelasting (15 procent) over betaald. En nu Unilever verhuist naar een land zonder dividendbelasting, ontwijkt Unilever die belasting.
Dus wil GroenLinks een ‘fictieve’ dividendbelasting in rekening brengen bij Unilever en andere grote multinationals die Unilever achternagaan. Een rekening die in het geval van Unilever zomaar een paar miljard euro kan bedragen.
Hotel California
Bij werkgeversvereniging VNO-NCW spreken ze van ‘Hotel California’. Daarmee verwijzend naar het liedje met de tekstregels: You can check out anytime you like. But you can never leave. Geen bedrijf verplaatst zijn hoofdkantoor naar een bepaald land, als ze niet weten of ze er ook weer zonder kleerscheuren kunnen vertrekken. Daarmee zou GroenLinks de huidige situatie bevriezen: bestaande hoofdkantoren worden semi-gegijzeld en blijven noodgedwongen in Nederland. Maar nieuwe hoofdkantoren komen er niet bij. Dat is niet aan te bevelen voor wie een dynamische economie wil.
Dat GroenLinks de schatkist wil vullen met Unilever-miljarden is om nog een reden opmerkelijk: het geld is namelijk vaak helemaal niet in Nederland verdiend. Al ver voordat Unilever in juni besloot een Brits bedrijf te worden, was er van de Nederlandse wortels weinig meer over, zoals op onderstaande kaart is te zien. Unilever is ook veel minder ‘Nederlands’ dan die andere Brits-Nederlandse bedrijfsgigant: Shell.
Hier zijn (en waren) Shell en Unilever actief in Nederland
© Elsevier Weekblad
Hollands glorie?
Het Nederlandse deel van Unilever begon ooit met de fusie van de margarinebedrijven van Jurgens en Van den Bergh. Eind 2017 verkocht Unilevers topman Paul Polman de margarinetak aan het Amerikaanse KKR (dat het bedrijf prompt vol stopte met schulden).
In de jaren daarvoor was menig Nederlandse fabriek al gesloten, zoals die van Calvé in Delft en Prodent in Amersfoort. En ook de Unox-worstenfabriek werd verkocht. Behalve bijna 2.000 medewerkers met een kantoorfunctie in Rotterdam, resteert een Ben & Jerry’s ijsjesfabriek in Hellendoorn (140 medewerkers) en De Vegetarische Slager in Breda (100 medewerkers). Hollands glorie is tegenwoordig ver te zoeken bij Unilever.
Shell en Unilever vergeleken
© Elsevier Weekblad
Pakistaanse winsten afromen
Het geld dat het GroenLinks-voorstel oplevert, komt dus uit winsten die overal ter wereld zijn behaald en waar ze, als het goed is, al met winstbelasting zijn belast. Met de ‘eindafrekening’ van Bart Snels en zijn fractievoorzitter Jesse Klaver romen zij dus (nogmaals) winsten af die in landen als Pakistan, Indonesië, Duitsland en Chili zijn behaald.
Ja, als Unilever deze winsten zelf aan aandeelhouders had uitgekeerd, was er ook dividendbelasting over geheven. Maar het verschil is nu juist dat Unilever deze miljarden nooit heeft teruggegeven aan aandeelhouders. Het concern heeft ze ingezet als buffer voor moeilijke tijden, of om verder te investeren in het bedrijf.
Paardenmiddel
Het gedeelte van de winst dat Unilever wel uitkeerde, leverde de fiscus zo’n 200 tot 250 miljoen euro per jaar op. Dat loopt Nederland mis als Unilever vertrekt. Mocht Shell ooit vertrekken – dat dus nog veel meer aan Nederland gebonden is – dan zou dat zo’n 700 tot 800 miljoen euro aan dividendbelasting schelen (als het dividend ooit herstelt tot op het pre-coronaniveau).
In de paniek om mogelijk 200 miljoen tot 1 miljard euro aan belastinggeld mis te lopen, wil GroenLinks alle multinationals in Nederland gijzelen. Het is de vraag of de politieke partijen en Kamerleden die dit voorstel sympathiek noemen, onder wie CDA-lijsttrekkerskandidaat Pieter Omtzigt, doorhebben welk paardenmiddel dit is, voordat zij er daadwerkelijk voor stemmen.