Afgezwakt groeifonds moet Nederland uit crisis investeren

Het kabinet komt met een speciaal groeifonds om de Nederlandse economie structureel te stimuleren en sneller te laten groeien. Met gerichte investeringen moet het verdienvermogen van Nederland toenemen. Minister van Financiën Wopke Hoekstra (CDA) en minister van Economsche Zaken Eric Wiebes (VVD) presenteerden het fonds van 20 miljard euro maandagochtend 7 september in Den Haag.

Het ‘Nationale groeifonds’ zoals het investeringspotje is gedoopt, moet ervoor zorgen dat Nederland de komende decennia de rekeningen kan blijven betalen. Hoekstra en Wiebes lichtten het bij de presentatie als volgt toe: ‘Het is nodig om in de toekomst gezondheidszorg, onderwijs en pensioenen te kunnen betalen en daarnaast geld over te houden voor de huishoudportemonnee.’

Uit coronacrisis investeren

In een Kamerbrief over het besluit schrijven de ministers dat Nederland heeft geleerd van de vorige economische crisis. In plaats van te bezuinigen, moet Nederland zichzelf uit de crisis investeren, zo vindt het kabinet. Het groeifonds moet dat op de lange termijn mogelijk maken.

Hoekstra en Wiebes schrijven dat de Nederlandse economie de meest concurrerende van Europa is, maar dat Nederland grote uitdagingen wacht, ‘zoals een afgenomen productiviteitsgroei, een toenemende vergrijzing, een veranderde geopolitieke context, klimaatverandering en meer recent de economische gevolgen van de coronacrisis’.

Te veel uitgeven aan publieke voorzieningen

Zij waarschuwen dat Nederland steeds meer uitgeeft aan publieke voorzieningen en te weinig investeert in ondernemers en het aanbieden van een aantrekkelijk vestigingsklimaat. Het groeifonds moet de Nederlandse economie op drie aspecten versterken: kennisontwikkeling, ten tweede innovatie, onderzoek en ontwikkeling en als derde infrastructuur.

Door de coronacrisis is het beoogde budget van het groeifonds gekrompen, ondanks dat de ambities gelijk zijn gebleven. Bij de aankondiging van het groeifonds, vorig jaar op Prinsjesdag, gingen geruchten rond dat er tot wel 50 miljard euro in het fonds zou komen. Nu blijkt dat niet meer dan 20 miljard euro te zijn voor de komende vijf jaar.

Het geld wordt geleend op de internationale kapitaalmarkten, wat volgens het kabinet aantrekkelijk is wegens de lage rentestanden. De bedoeling is dat vanaf januari 2021 er 4 miljard euro is voor de eerste investeringsronde. Bedrijven die aansprak willen doen op een bijdrage van het fonds, moeten om minstens 30 miljoen euro vragen.

Commissie oordeelt

Het beschikbare budget hoeft niet volledig te worden uitgegeven als er geen nuttige projecten worden gevonden. Ook kan er geen geld naar voren worden gehaald als er meer aanvragen dan beschikbaar budget is.

Een speciale commissie gaat de aanvragen beoordelen, maar de adviezen zijn niet bindend. In de commissie zit oud-minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem, voormalig DSM-topman en coronagezant Feike Sijbesma, prins Constantijn van Oranje en Laura van Geest, voorzitter van de Autoriteit Financiële Markten. Het kabinet kan de adviezen van deze commissie negeren bij de uiteindelijke toekenning van investeringen, al schrijven Hoekstra en Wiebes dat deze zwaar wegen.