Zo’n 550.000 Nederlandse huishoudens kunnen nauwelijks de energierekening betalen. Zij hebben meestal een slecht geïsoleerd huis en een laag inkomen. Die groep wordt alleen nog maar groter, vreest TNO.

1.
Wat zijn de cijfers?

Het TNO deed onderzoek op basis van cijfers uit 2019 van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) over 6,1 miljoen huishoudens.

Volgens de definitie van TNO is er sprake van ‘energiearmoede’ als huishoudens een laag inkomen hebben in combinatie met hoge energielasten of een slecht geïsoleerde woning.

De gemiddelde Nederlander besteedt 5 procent van zijn maandinkomen aan energie, gezinnen in energiearmoede 13-20 procent. Driekwart van de 550.000 huishoudens in energiearmoede huurt bij woningcorporaties, 12 procent huurt particulier en 13 procent heeft een koopwoning.

2.

Wie kampen met die ‘energiearmoede’?

In tegenstelling tot wat vaak wordt aangenomen, doet het probleem zich volgens TNO vooral voor in gemeenten buiten de Randstad: in het noorden, oosten en zuidoosten van het land en deels in Zeeland. ‘Daar heb je relatief veel mensen met een laag inkomen en huizen waar, bij wijze van spreken, de wind door de kamer waait,’ zegt Peter Mulder, hoofdauteur van de studie tegen de NOS.

De drie noordelijke provincies zijn zwaar oververtegenwoordigd, en ook enkele gemeenten in Twente, Limburg en Zeeland scoren slecht.

3.

Wat zijn de oplossingen?

Van de 6,8 miljard euro die het demissionaire kabinet in de begroting voor klimaat heeft uitgetrokken, is een deel gereserveerd voor duurzame subsidies. Die zijn onder meer bedoeld voor woningisolatie.

Volgens TNO helpt het versnellen van de energietransitie om energiearmoede te bestrijden. ‘Door met een gericht beleid juist nu meer huizen te verduurzamen, kunnen we voorkomen dat meer huishoudens in problemen raken en helpen we de energietransitie op gang,’ zegt Mulder.

Bij dit verhaal speelt ook de gasprijs een belangrijke rol. Die zit extreem in de lift en is verdrievoudigd door grote tekorten op de Europese markt.

4.

Wat zijn de politieke reacties?

Het onderzoek van TNO zorgde op de tweede dag van de Algemene Politieke Beschouwingen direct voor reuring. JA21-voorman Joost Eerdmans zei dat de hoge energierekening mensen ‘de kop kan kosten’. Hij waarschuwde dat de koopkracht van mensen hierdoor achterruitgaat, in tegenstelling tot wat uit de cijfers over de begroting blijkt.

Ook ChristenUnie-fractievoorzitter Gert-Jan Segers wees op het verschil in realiteit tussen de koopkrachtberekeningen en de stijgende energierekeningen: ‘Dit zijn echte mensen met echte rekeningen.’ Hij vroeg zich af wat er aan de energiearmoede te doen was.

GroenLinks-Tweede Kamerlid Tom van der Lee heeft daar wel een idee voor. Hij schrijft op Twitter dat de belastingtarieven voor de consument te hoog zijn en die voor grootverbruikers te laag.

In het stelsel van de energiebelasting zijn verschillende tarieven, afhankelijk van de afname.

Zijn partijgenoot Laura Bromet wijst op een ander plan van GroenLinks: het afschaffen van de verhuurdersheffing voor woningcorporaties. Het geld dat zij daarmee besparen, kunnen de verhuurders van sociale huurwoningen investeren in isolatiemateriaal:

Renske Leijten van de SP wijst op de jarenlange inzet van haar partij om aandacht te vragen voor het onderwerp. Volgens Leijten is het niet nieuw, maar negeert ‘de Haagse bubbel’ het onderwerp.

Genegeerd wordt het onderwerp nu niet meer. Tijdens de politieke beschouwingen noemde demissionair premier Mark Rutte (VVD) het een optie voor de politiek om de prijzen te verlagen. Dat kan onder meer door de energiebelasting te verlagen, maar volgens Rutte ligt dat ‘politiek gevoelig’. Tijdens het debat zal daarover geen besluit worden genomen.