Uit onlangs verschenen cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) blijkt dat de al krappe arbeidsmarkt nog krapper is geworden. Nog nooit was personeel vinden zo moeilijk. Hoewel het kabinet de arbeidsmarkt flink op de schop moet nemen, kunnen werkgevers zelf ook wat doen.
Eerst wat cijfers. Eind december waren er 387.000 vacatures, 16.000 meer dan aan het eind van het kwartaal ervoor, meldt het CBS op basis van dinsdag 15 februari gepresenteerde cijfers. Dat derde kwartaal had al een recordaantal vacatures, maar december ging daar dus nog overheen. Tegenover die 387.000 vacatures stonden 370.000 werklozen, wat neerkomt op 105 vacatures per 100 werklozen.
Het meeste personeel wordt, net als in de eerdere kwartalen, gezocht in de handel (79.000 vacatures), zakelijke dienstverlening (62.000) en de zorg (55.000). Samen zijn deze sectoren goed voor ruim de helft van de nog niet vervulde vacatures.
Maar zelfs voor populair werk, waar normaal meer sollicitanten zijn dan banen, zijn moeilijk mensen te vinden. En dat is wel een nieuw fenomeen, ziet ABN AMRO. Het gaat dan om banen als beveiliger, arbeidsbemiddelaar of medewerker in de kinderopvang.
Werkgever is niet creatief genoeg
Het UWV vroeg aan werkgevers wat ze allemaal uit de kast halen om personeel te vinden. Op dit moment richt 77 procent van de werkgevers zich vooral op het langer openhouden van vacatures en het inzetten van meerdere wervingskanalen, waaronder ook zelf actief zoeken. De helft van de werkgevers schakelt een uitzendbureau, wervings- en selectiebureau of headhunter in.
De overgrote meerderheid volgt dus nog altijd de traditionele paden. Een deel wordt wel creatiever. Zo heeft 45 procent van de werkgevers een kandidaat aangenomen die niet helemaal aan de functie-eisen voldeed en is deze zelf gaan opleiden. Maar er zijn nog veel meer mogelijkheden die de werkgever kan doen, maar nog niet benut.
Wat kunnen werkgevers doen?
Werf onder mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt
Lees ook het eerdere omslagverhaal hierover: Wat te doen bij gebrek aan personeel
‘De boodschap die wij aan werkgevers geven, is dat ze dat schaap met de vijf poten niet gaan vinden,’ zei Anne Megens van de werkgeversvereniging AWVN eerder in EW. ‘Dat met vier is ook al moeilijk, zoek er daarom eentje met drie.’ En dat kunnen ook mensen zijn die wat verder van de arbeidsmarkt af staan. ‘Al deze mensen willen wel werken, maar weten uit zichzelf het zebrapad naar de arbeidsmarkt niet te vinden,’ aldus Megens.
Om hun een kans te geven, moet er meer naar vaardigheden worden gekeken en niet alleen naar de diploma’s. Wel hebben ze meer begeleiding nodig. ‘Dit los je op door een goede coach in je bedrijf te zetten,’ zei Dominique Hermans, CEO van Randstad Groep Nederland, eerder in EW. ‘Je moet kijken wat een geschikte plek is om iemand te laten integreren en misschien moet je daarvoor wel wat taken shuffelen onder je bestaande medewerkers.’
Pas takenpakket en functie-eisen aan
Het zijn ingrepen die niet alleen kunnen worden toegepast bij mensen die wat verder van de arbeidsmarkt af staan, maar ook bij mensen die niet meteen in het gewenste profiel passen. Tot nu toe past nog maar 23 procent van de werkgevers een takenpakket aan. Dat percentage kan echt nog omhoog, vindt Rob Witjes van UWV.
Ook zouden meer werkgevers de functie-eisen kunnen aanpassen. Nu doet nog maar een kwart van de werkgevers dat. Veelal gaat het dan om de benodigde werkervaring, het opleidingsniveau of de vereiste kwalificaties of certificaten. Werkgevers zouden kunnen kijken naar de vaardigheden die iemand heeft. Randstad en het UWV werken inmiddels zo en hebben het over een skills-paspoort. Door te kijken naar de vaardigheden, matchen mensen vaker met een functie dan vooraf gedacht.
Werkgevers zijn lange tijd ‘heel verwend’ geweest
Bovendien moeten bedrijven veel meer laten zien wat ze doen, letterlijk hun deuren opengooien, vindt Witjes. ‘Je moet laten zien wat een baan inhoudt. Mensen hebben vaak geen idee.’
Werkgevers zijn lange tijd ‘heel verwend’ geweest, vindt Hans Biesheuvel, voorman van Ondernemend Nederland. ‘Het perfecte functieprofiel, de perfecte kandidaat. Die staat niet meer in de rij.’
Digitalisering, meer werken
Daarnaast kan de werkgever zijn parttime-medewerkers verleiden om meer uren te gaan werken en kan hij kritisch kijken naar de bedrijfsprocessen, om te zien wat er allemaal kan worden gedigitaliseerd en gerobotiseerd.
Vraag en aanbod beter op elkaar aansluiten
Maar hoe je het ook wendt of keert, feit is dat vraag en aanbod niet goed op elkaar aansluiten. Het SER-rapport van afgelopen zomer had daarvoor een goede oplossing: een van-werk-naar-werk-traject en een leven-lang-ontwikkel-traject. Die infrastructuur moet zo snel mogelijk worden opgezet. Het voorkomt werkloosheid en het zorgt ervoor dat medewerkers vaardigheden blijven ontwikkelen die in de huidige arbeidsmarkt nodig zijn.
Lees ook: Leven lang leren: wie betaalt dat?
Zo’n van-werk-naar-werk-traject is een nationaal stelsel waarop iedere werkgever is aangesloten, zodat inzichtelijk is welke vaardigheden werknemers hebben, waar ze overtollig worden en waar ze worden gevraagd.
Het initiatief hiervoor ligt bij de sociale partners: de vakbonden en werkgeversorganisaties. Hoewel in het SER-rapport is afgesproken dat de opbouw jaren mag duren, zou het goed zijn als hier al voortvarend aan wordt gewerkt.
Werkgevers, vakbonden en werkgeversorganisaties hoeven dus niet met z’n allen te wachten tot de overheid met de eerste wijzigingen voor de arbeidsmarkt komt, ze kunnen zelf ook voortvarend aan de slag gaan.