Kabinet heeft dringend geld nodig en wil dat vooral halen bij ondernemers en vermogenden. Als dat al lukt, ondermijnt het daarmee de economie. Rutte en Kaag kunnen beter het gammele belastingstelsel hervormen.
Abonnee worden?Dagelijks op de hoogte blijven van de laatste actualiteiten, achtergronden en commentaren van onze redactie? Bekijk ons aanbod en krijg onbeperkt toegang tot alle digitale artikelen en edities van EW.
Bekijk de mogelijkheden voor een (digitaal) abonnement hier
Het geld vliegt aan alle kanten de schatkist uit. Door plannen van het kabinet zelf, zoals de tientallen miljarden euro’s kostende operatie om de stikstofuitstoot te beperken. Maar ook doordat de oorlog in Oekraïne pijnlijk helder maakt dat het defensiebudget zo snel mogelijk moet worden opgetrokken naar de NAVO-norm van 2 procent van het bruto binnenlands product – dat wat burgers en bedrijven in een jaar samen verdienen. Volgend jaar wil het kabinet al 2,2 miljard euro extra aan defensie uitgeven. De Hoge Raad zette op 24 december 2021 een streep door een deel van belasting op vermogen. De rekening daarvan kan oplopen tot 10 miljard euro.
Een kabinet dat geld nodig heeft, kan drie dingen doen: de staatsschuld laten oplopen (maar dat mag niet te veel volgens het Regeerakkoord), bezuinigen op het overheidsapparaat (maar dat vinden politici lastig) of de belastingen verhogen. Belastingen verhogen is ook niet gemakkelijk voor politici – over drie jaar zijn er immers weer verkiezingen voor de Tweede Kamer – maar daaraan valt een mouw te passen door de belastingen alleen te verhogen voor ‘anderen’.
Luister ook de podcast over dit verhaal met Joris Heijn en Jeroen van Wensen (tekst gaat hieronder verder):
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Zo heeft het kabinet vorige week tal van belastingvriendelijke regelingen op het hakblok gelegd om de gaten in de begroting te vullen. Het versoberen van de expatregeling bijvoorbeeld, waardoor hoogopgeleide buitenlandse kenniswerkers nu nog ongeveer eenderde van hun brutoloon netto kunnen ontvangen. Voor politici handig: expats mogen toch niet stemmen.
Dat premier Mark Rutte (VVD) en minister van Financiën Sigrid Kaag (D66) in arren moede – de coalitie heeft geen meerderheid in de Eerste Kamer – een rondgang langs de oppositie maakten, toont de penibele situatie van het kabinet. Niet dat de overheid op de rand van een faillissement staat, integendeel. Met een staatsschuld van 52,9 procent van het nationaal inkomen staan de overheidsfinanciën ondanks al die tegenvallers keurig in het lood.
Het belastingstelsel ligt aan diggelen
Maar wie uitzoomt, ziet een heel ander, zelfs groter probleem. Het belastingstelsel ligt aan diggelen. Vorig jaar draaide de Hoge Raad eigenhandig één van de drie ‘boxen’ van de inkomstenbelasting de nek om. Doordat de drie boxen nauw met elkaar zijn verweven, vertoont de inkomstenbelasting nu grote gaten. Vervelend, want de inkomstenbelasting is goed voor de helft van alle rijksbelastinginkomsten.
Nederland voerde dat boxenstelsel in 2001 in. Een indertijd broodnodige versimpelingsoperatie. Kort gezegd vallen loon en het eigen huis in box 1, ondernemers zitten in box 2, en spaargeld en aandelenbezit vallen onder box 3. Elke vorm van inkomen heeft een eigen vorm van belasting (koerswinst is nou eenmaal iets anders dan vakantiegeld), maar het idee van die boxen was dat de fiscus alles grofweg gelijk zou belasten, opdat er geen verkeerde prikkels zouden ontstaan om belasting te ontwijken.
Laden…
Word abonnee en lees direct verder
Al vanaf €15 per maand leest u onbeperkt alle edities en artikelen van EW. Bekijk onze abonnementen.
Bent u al abonnee en hebt u al een account? log dan hier in
Verder lezen?
U bent momenteel niet ingelogd of u hebt geen geldig abonnement.
Wilt u onbeperkt alle artikelen en edities van EW blijven lezen?
Er ging iets fout